In memoriam
Wilhelm Sitzius * 20-05-54 ⴕ 14-01-22
Toen we in 1978 voor het eerst het erf opreden bij Wilhelm Sitzius in Langenlonsheim, konden we niet vermoeden dat dit bezoek een zwaar stempel zou drukken op onze vrijetijdsbesteding in het algemeen en onze houding tegenover wijn in het bijzonder. Ongehuwd samenwonend (toen nog een schande) waren wij op vakantie in het gebied van Lauter en Glan. Het dorpje Wolfstein had wel een wijnberg (en 2 burchten), maar volgens de autochtonen werd er slechts “Diabetiker Wein” gemaakt.
Ik had wel iets met wijn, maar allemaal nog erg prematuur. Als student was Curio Cave mijn wijnhandel van (financiële) keuze. De voornaamste bron van kwaliteitswijnen kwam via mijn moeder. Die had er niets mee, maar kreeg wel geregeld Duitse wijnen van hoog niveau via een kennis met een goede functie bij de Hoogovens (nu Tata). Deze kennis hield van lekker eten en goede wijn. Hij had nog een hobby, hij verzamelde etiketten van door hem gedronken wijnen en maakte notities daarbij. Een avondje proeven bij deze huisvriend heeft een vonkje doen overslaan. Daarmee was ik wel een vreemde eend in de bijt thuis.
Immers er kwam alleen bier en jenever op tafel en in heel vroeger dagen voor de dames (naast de fles Zwarte Kip) een fles Samos (zoete wijn). Vanaf die avond was wijn drinken niet meer gewoon slikken, maar proeven en schrijven. Gestaag groeide het aantal etiketten met onbeholpen proefteksten. Mijn etiketten verzameling behelst niet alleen de waardering van de wijn, maar ook worden (tot heden) belangrijke dingen van de dag van drinken vastgelegd. Met wat zoeken kan ik bijvoorbeeld terugvinden welke wijn gedronken is toen de muur viel.
Als jong stel in de Renault 4, kleur crême, daarom genaamd Flatus (reed op LPG!) gingen wij op pad. Met beperkt budget, niet gehinderd door wijnkennis en (veel belangrijker) maar met het etiketten boek. De etiketten bepaalden de route. Wijnboeren met namen als Bürklin-Wolf (Pfalz), Jakob Schneider (Nahe) en vele anderen werden bezocht. Bij een aantal komen we nog steeds, maar alleen bij Sitzius werden we kind aan huis.
De eerste ontmoeting; een jonge wijnboer (toen 24), nog vrij strak in het vel, vol enthousiasme, liet ons veel proeven. De prijs kwaliteit paste ons wel. Bij het afscheid, nagestaard door de ruwharige hond (Blacky), gingen de studentjes met voor hun gevoel veel wijn naar huis. Onze top favoriet (of eigenlijk die van mijn vrouw Ynnit) was de Weissburgunder Guldentaler Rosenteich Auslese. Daarnaast waren de Bacchus, Scheurebe en vele anderen niet te versmaden. We kwamen nu voortaan minimaal 1 x per jaar in “Lalo” zoals we het plaatsje liefkozend zijn gaan noemen.
Grote schrik in 1982! De Rosenteich was droog gemaakt. Droog was in de mode gekomen en ook deze Weissburgunder moest er aan geloven. Maar het was een kwestie van pikken of stikken! Door onze toenemende wijnervaring gingen we uit ons zelf ook al steeds droger drinken. Gelukkig werd er ook nog steeds (edel) zoete wijn gemaakt. Een nieuwe favoriet diende zich aan. De Würzer (= Müller Thurgau x Gewürztraminer) vonden wij de absolute top. Die keuze is achteraf zo gek niet. We drinken nu nog regelmatig een Auslese uit 1993, die ook nu nog steeds een traktatie is!
Heel andere etiketten werden nu geplakt. Rieslingen van de Königsschild, Rothenberg en de beroemde Hermannshöhle verdrongen steeds meer Scheurebe, Bacchus, Kerner en Rulӓnder (zoete versie van Grauburgunder). Zelfs rood kwam schoorvoetend op het toneel. De Portugieser belande steeds meer in de Rosé en de Spӓtburgunder werd toenemend belangrijk. Steeds vaker werd de proeftafel verruild voor de kelder. Niets is lastiger dan jonge wijn te proeven en te beoordelen op de potentie. Daar hebben we veel geleerd. Niet alleen over de successen, maar ook de missers. We hebben het wijngoed zien veranderen. De jonge wijnboer was niet zelfstandig geworden als onderdeel van z’n carriere planning, maar door de vroege dood van z’n vader min of meer er toe gedwongen. Eerst de paar koeien en het paard de deur uit en dan 100% wijnbouw! Lange tijd lag er veel werk te wachten. De tanks waren of nog van voor de oorlog (Stück Fasser) of gemaakt van polyester. Langzaam maar zeker kwam de boel op orde. De kwaliteit van de wijnen
vonden we altijd al boven gemiddeld (dat kan alleen als je geen “etikettendrinker” bent en verder weinig “Ahnung” hebt). Ook de Gault Millau kwam met erkenning en de gouden medailles deze waren niet meer te tellen. Naast het eigen wijnbedrijf werd er ook veel geproefd door Wilhelm voor de “Landeskammer”. Een paar duizend wijnen op jaarbasis! In het dorp Langenlonsheim werd niet voor niets de titel, de man met de gouden tong, verleend. Proeven bij collega’s was altijd een must voor Sitzius. Niet alleen in Duitsland,
maar ook daarbuiten. De ombouw van het bedrijf heeft vele jaren geduurd. Aanvankelijk werd er meer afgebroken dan opgebouwd. Maar langzaam maar zeker veranderde het aanzicht en de inrichting.
Polyester werd RVS. Voor de top rode wijn werd lokaal (Hunsrücker) eikenhout ingezet. De buitenopslag van emballage werd overkapt en de grootste verandering was de verbouwing van de oude paardenstal tot moderne horeca keuken met restaurant. Er werd een Gutsausschank met warme keuken geopend. De binnenplaats met mediterrane sfeer werd “the placet to be” voor een hapje en een goed glas.
Wilhelm was er mede “schuld” aan dat Oudewater kennis kon maken met het fenomeen “Proeven in Oudewater”. Op een mooie zomer liepen we over “de Markt” in Oudewater te filosoferen over het uitgebreid vieren van een verjaardag, een zilveren huwelijksfeest enz. en voor dat we op onze bestemming waren hadden we in een vrolijke stemming besloten dat we een wijnfeest met Langenlonsheimer wijnboeren en lokale zelfkazers gingen organiseren. Na 14 jaar hebben we de stekker van dit project er uitgetrokken. Het feest was letterlijk in eigen succes verdronken!
Via een wijnhandelaar met relaties in Orange en omgeving belandde we samen in de keuringscommissie voor Rhône wijnen. Een Duitser, die geen woord Frans sprak, maar wel een gouden tong had en een matig Franssprekend en dito proevende Hollander. Op tafel steeds flight’s van 12 – 14 jonge wijnen uit een bepaalde AOC. Soms zo uit het vat. Nog dronken van de koolzuur in een melkfles met plastiek dop gestopt.
Tijdens het proeven klonk meer dan eens een “plop” van een dop, die de lucht in schoot. Hier moesten wij een oordeel vellen? Beslissen over goud en zilver? De wijze van proeven en keuren door Sitzius was bijna onnavolgbaar efficiënt. Eerst de hele serie snel ruiken, de foute wijnen apart zetten en de veelbelovende wijnen serieus proeven. Al snel was er ruzie in de tent. Een (tikje) arrogante Duitser, die vertelde dat er niet zuivere wijnen op de proeftafel stonden ( 3 uit 12). Kortom rumoer. Maar ook bij de Fransen waren er
mensen, die wel in de gaten hadden dat hier een goede proever aan het werk was. Sitzius werd met hulp van een (Nederlandse) tolk naar de super jury gedirigeerd. Hier kon hij in alle rust en zonder mokkende collega’s punten toekennen, die doorslaggevend waren voor goud etc. Nu moet je niet denken dat dit “werk” voldoende reden was om de 1500 km naar Orange af te leggen. Er moest minimaal een proeverij bij een collega wijnboer per dag ingelast worden. Het waren zware dagen. Na 3 jaar zijn we gestopt. Teveel stress! Zowel de taal als de afstand waren vrij pittig. Behalve het jureren veel proeven en veel leren.
Wijn, wijn maken en wijnproeven, waren helemaal Wilhelm’s ding. Het ongewenst kinderloos blijven deed pijn. De door ons geschonken en deels opgevoede pup, Heidewachtel, werd al snel het “Ersatzkind” genoemd. Een uiterst intelligent dier. In de kortste tijd kende hij de commando’s en kon als pup al prima naast de fiets lopen. Zodra hij met de baas in de wijnberg was, liep hij los naast de auto. Snelheden van 60
km/h waren geen probleem. De shock was dan ook groot toen er op een kwade zaterdag de (foute) diagnose levertumoren werd geplakt op het zieke dier. Toevallig kwamen we (beide dierenarts) langs en uitten grote twijfel aan de diagnose. De verdenking bloedende milt tumor leek ons meer voor de hand te liggen. Deze tumoren zijn vaak goedaardig, maar snel ingrijpen is dan dringend gewenst. Milt (sterk doorbloed) met tumor worden dan totaal verwijderd. Ynnit was de enige die deze ingreep werd toevertrouwd. Hond ingeladen, snel naar de praktijk in Oudewater gereden (425 km), een assistente van
een diner gehaald en de hond met spoed op tafel. Diagnose bevestigd, milt verwijderd, vrijstaand bloed gebruikt als “auto bloedtransfusie”. Binnen 24 uur was de patiënt weer in de been en heeft nog een aantal jaren in de wijnbergen kunnen rondrennen. De hond heeft nooit geweten dat z’n baas vanwege de stress ook bijna onder narcose ging van de Tresterbrand……….
Wilhelm laat een wijngoed na van ca. 15 ha. De Riesling is dominant aanwezig naast ca. 20% rood. Dat weduwe Sonja die uit een wijnbouw familie komt, moge duidelijk zijn met haar eerste “eigen” collectie. De oogst van 2021, afgevuld in het voorjaar van 2022 is goed ontvangen bij zowel Vinum als Falstaff (beide Duitse wijngidsen). Opgemerkt moet worden dat de Spӓtburgunder (Pinot Noir) Rosé, extra aandacht kreeg als zijnde zeer goed gelukt en expressief. Bij de Vinum Riesling Cup zijn in de categorie “Best of Riesling” de aangestelde wijnen hoog geëindigd. Een compliment aan Sonja is hier zeker op z’n plaats, om onder deze moeilijke omstandigheden naadloos aan te kunnen sluiten bij de kwaliteit van de laatste jaren en dat zonder de sturende hand van Wilhelm.
We zullen Wilhelm Sitzius blijven herinneren als onze gids in wijnland (Duitsland e.o.), een uitstekende proever, die soms “onconventioneel” kon omgaan met mensen en situaties, die ‘m niet zo pasten. Maar ook om z’n uitspraken zoals “nette Dame, aber einfach gestrickt” en over zichzelf “ich bin belehrungsrezistent”…. Nooit geen telefonische contactjes meer over Weer, Wijn en andere Weetjes (zoals de China beurzen en handel).
“Het Baasje” zoals wij hem liefkozend noemden, hij rust in vrede!
Dirk de Jong