Organiserend comité

Landelijk proefthema, gepresenteerd door NWG-Wijnmeester Jos Peters en Theo Gasseling.
Let op: De proeverij begint al om 19:00 uur i.v.m. de geldende coronamaatregelen. QR-code en mond/neuskapje verplicht.

Inleiding

Pinot Noir – Wereldwijd 15 februari 2022

De bakermat van de Pinot Noir is de Bourgogne in Frankrijk. Hier wordt de druif al meer dan 2000 jaar geteeld. Waarschijnlijk > 2000 jaar oud en ontstaan vanuit de wilde wijnstok Vitis Vinifera ondersoort silvestris d.m.v. een directe domesticatie door hermafrodiete vermenigvuldiging. De druif
is bekend om zijn vele mutaties wat de verklaring is voor de vele kleur variaties, maar ook voor de vele smaak profielen. Dit verklaart ook het rijke assortiment ( > 1000) aan klonen die in kwaliteit variëren van bijna onvruchtbare tot exemplaren die meer dan 100 hl / ha scoren.
Er zijn ook veel natuurlijke kruisingen ontstaan. Zo zijn tussen Pinot en Gouais Blanc (ook een zeer oud ras) tenminste 21 kruisingen ontstaan waaronder Aligoté, Chardonnay, Gamay, Melon de Bourgogne en Romorantin. Tenminste 156 Europese druivenrassen zijn natuurlijke kruisingen tussen Pinot, Savagnin en Gouais Blanc. Vroeger was Pinot Noir bekend onder de namen Morillon, Noirien, Auvernat Noir, Savagnin Noir en Clevner. Andere namen zijn Vert Doré, Cortaillod, Burgunder, (Blauer) Spätburgunder en Pinot Nero.
Het genoom van de Pinot Noir druif heeft ongeveer 30,000 genen in zijn DNA – meer dan het menselijk genoom wat 20,000 tot 25,000 genen omvat. Het genoom vertoont een zeer groot aantal terpeen genen en 70 – 80 tannine genen. De naam Pinot is afgeleid van ‘Pin’ omdat de vorm van de trossen aan een dennenappel doet denken.

Verspreiding van de Pinot druif
In 2017 was ongeveer 115,000 ha Pinot Noir aanplant (nr. 9 in de globale wijnproductie lijst). Frankrijk staat aan de top met 29,738 ha, gevolgd door de USA (16,776 ha), Duitsland (11,733), Moldavië (6,521 ha), Italië (5,046 ha), Nieuw-Zeeland (4,776 ha), Australië (4,690 ha), Zwitserland (4,402 ha),
Chili (2,884 ha), Argentinië (1,802 ha) en Zuid-Afrika (1,176 ha).

Eigenschappen van de Pinot Noir druif
Pinot Noir komt het beste uit de verf in een koel klimaat. Het is een relatief vroeg rijpende druif, die lastig is omdat hij alleen bij lage opbrengsten en zorgvuldig vinificatie kwaliteit levert. Voor wijnmakers is het verbouwen van Pinot Noir een enorme klus. Doordat de druiven dicht tegen elkaar groeien op
de trossen en de wind er dus niet tussen kan waaien kan er snel rot en schimmel (meeldauw) op komen. Daartegen zijn de druifjes ook nog eens slechts beschermd met een hele dunne schil. Deze geeft de wijn een lichte rode kleur met lichte zijdezachte tannines. Daar staat tegenover dat de druif
als geen ander de invloeden van het terroir, het klimaat en de bodem waarin de druif groeit, kan weerspiegelen. De vaardigheid van de wijnmaker is dan ook enorm belangrijk. In het ergste geval is de wijn plat, onopvallend en smakeloos. Bekende aroma’s zijn die van bloemen, vruchten (aardbeien, frambozen, zwarte bessen, pruimen en kersen), drop, rozen, kaneel en chocola, en soms ook met bos-, stal- en diergeuren. Als de wijn houtrijping heeft gehad komt daar ook nog vanille en potloodslijpsel / cederhout bij. Als wijnen ouderen ontstaat er een rijk en complex aroma.
Wijnen van Pinot Noir zijn licht gekoeld het lekkerst. De perfecte temperatuur is tussen de 13-16 ˚C.

Wijnen uit een aantal hoofdgebieden
Wijnen uit verschillende gebieden vertonen diverse kenmerken. Grofweg zijn de Europese Pinot Noir wijnen subtiel en licht, terwijl de wijnen uit de VS, Zuid-Amerika en Australië wat nadrukkelijker fruit hebben (meer bramen). Vaak bevat de wijn uit de Nieuwe Wereld ook meer alcohol. De belangrijkste
landen in termen van productie zijn:
1. Frankrijk
De meest prestigieuze Pinot Noirs ter wereld komen uit de Bourgogne. De wijnen zijn complex, hebben een hoge zuurgraad, en een kenmerkende aardse en bloemige stijl met aroma’s van hibiscus, aarde, paddenstoelen, rozenblaadjes en veel rood fruit zoals kers. Hier kiezen veel goede
wijnmakers ervoor om hele druiventrossen (dus niet alleen de druiven) te vergisten om de tannine in hun Pinot Noir wijnen te verhogen. Dat kan in de jonge jaren wat bitterheid geven, maar resulteert in Bronnen: P. Klosse. Aan de slag met wijn; Hugh Johnson – Wijnatlas; WineFolley.com; Diverse websites
wijnen die over 15 jaar nog steeds fenomenaal smaken, en waarschijnlijk zelfs beter dan nu. In de
Champagne wordt de druif samen met Chardonnay en Pinot Meunier tot champagne verwerkt.
2. Verenigde Staten
In de USA bevindt zich de grootste aanplant in Californië, maar in Oregon vind je de kwalitatief mooiste wijnen. Een derde gebied is Washington State. De meest zwoele stijl komt uit Californië, waar een verkoelende bries en ochtendmist uit de Stille Oceaan ervoor zorgt dat het niet te warm is.
Californische Pinot Noir wijn is weelderig van stijl, met veel rood fruit. Naast zoete en rijke fruitsmaken, hebben veel wijnen een zachtere zuurgraad en subtiele vanille aroma’s door rijping op Franse eikenhouten vaten. Aroma’s van rijpe aardbei, framboos en pruim, vanille, darjeeling thee, piment en een lichte rokerigheid zijn herkenbaar.
3. Duitsland
Hier wordt de Pinot Noir als Spätburgunder vooral in de Elzas als “cépage” wijn gekweekt, maar ook in de Ahr, Rheinhessen, Baden en Rheingau. De klassieke Duitse Spätburgunder is lichter van kleur, body en heeft minder tannine dan zijn tegenhangers uit warmere klimaten en ligt qua stijl tussen de Bourgogne en Californië wijnen in. De wijnen hebben een fijne kruidigheid, zijn nog licht aards, maar minder dan zijn Franse broers. Ze worden van iets rijpere druiven gemaakt, zijn voller, houtgerijpt en met iets meer tannine. Deze wijnen krijgen meer diepte en complexiteit omdat ze worden gerijpt in kleine eikenhouten vaten.
4. Moldavië
Moldavië maakt ook prachtige Pinot Noir wijnen. De Pinot Noir wijngaarden zijn vooral gelegen in de Causeni regio in het wijngebied Stefan Voda in het Zuidoosten van Moldavië. Maar ook in de regio Valul lui Traian in het Zuidwesten waar een matigende invloed van de Zwarte Zee heerst.
5. Italië
Het meest prestigieuze gebied voor de Pinot Nero wijnproductie ligt op het Mazon-plateau, in Trentino Alto Adige. Maar ook in Lombardije (mousserende Franciocorta wijn), Toscane en op de hellingen van de Etna wordt de Pinot Nero tot goede wijnen verwerkt. Een jonge Pinot Nero kan aroma’s hebben van cranberry, kers, framboos en granaatappel. De wat meer gerijpte versies hebben paddenstoel, vochtige herfstbladeren en andere dierlijke en aardse geuren in hun palet.
6. Nieuw-Zeeland
Hier is de druif de meest aangeplante blauwe druif en je vindt hem vooral in het binnenland van het Zuidereiland (Marlborough, Canterbury en Central Otago) maar ook op het Noordereiland rond Martinborough (Wairarapa) en Hawkwes Bay. De smaak is intens fruitig, met veel zoet rood fruit, kersen, framboos en cranberry, en wat bramen en kruidigheid. Ze hebben een wat lagere zuurgraad en een lichte mineraliteit. De wijnen worden niet, of heel subtiel gerijpt op eikenhouten vaten. Deze aroma’s zullen dan ook altijd de ondertoon voeren.
7. Zwitserland
Ook in Zwitserland is het de meest aangeplante druif, met als belangrijkste regio Valais.
8. Chili
In Chili groeit de druif in Leyda (Aconcagua), een regio aan de kust waar vroege mist van zee de wijngaarden bedekt. Dit levert een prachtige stijl wijn op, met mooie fruittonen. Ook in Casablanca, San Antonio en Bio Bio en in Limarí Vallei wordt de Pinot Noir tot wijn verwerkt.
9. Argentinië
In Argentinië wordt de druif vooral in Patagonië en de Atlantische regio en de Uco Valley (Mendoza) gecultiveerd.
10. Zuid-Afrika
In Zuid-Afrika vind je de aanplant in de Cape South regio valk bij Kaapstad en Elgin en Walker Bay.