NWG Nijmegen: Loire wit

Organiserend comité: Toon Berns, Ton Oostrum en Piet Smits

 

Inleiding

De Loire loopt van midden Frankrijk tot aan de Atlantische Oceaan. De rivier ontspringt ten zuiden van de stad Saint-Etienne in het Massif Central. Er komen verschillende zijrivieren in uit, waaronder de Cher, Indre, Vienne en Loir. Het Loiredal vormt het hart van Frankrijk. De bijnaam van het gebied is ‘ Jardin de France’,  ook de naam van de Vin de Pays van dit gebied.

De wijnproductie in het Loiregebied is voor het grootste deel in handen van families: er zijn 13.000 zelfstandige wijnboeren. Ongeveer 11.000 daarvan bezitten minder dan 10 hectaren grond. Er zijn 15 coöperaties en 40 geregistreerde handelaren. Er is een ontwikkeling om voor de beste wijngaarden van een herkomstgebied de appellation ‘Premier Cru’ in te stellen.

Door zijn  uitgestrektheid kent het gebied grote onderlinge verschillen in klimaat en bodemsamenstelling. Zo is de matigende invloed van de zee aan de kust vrij groot, maar landinwaarts aanzienlijk minder. De bodem bestaat in sommige districten uit oude kalkformaties en elders uit graniet en leisteen.

Het Loiregebied bestaat uit 4 regio’s:          –        Orléanais;

• Touraine;
• Anjou/Saumur;
• Pays Nantais

De uitgestrektheid van het gebied leidt niet alleen tot verschillen in klimaat en bodem, maar ook tot verschillen in gebruikte druiven en wijnsoorten. Hierdoor zijn het eigenlijk 4 aparte wijngebieden. De rivier is het enige dat ze bindt.

Wijnen van de Loire

De wijnen van de Loire zijn meestal mono-cépages. 55 % van de wijnen zijn wit, waarvan 12 % vin liquoreux, 24 % rood,

14 % rosé en 7 % mousserend.

De Chenin-blanc is de meest aangeplante druif van het Loiregebied. Hij is de basis van droge, zoete, halfzoete en mousserende wijnen. De beste wijnen van de Chenin kunnen heel goed rijpen, soms wel meer dan 20 jaar. De wijnen behouden hun zuur en ontwikkelen een mooi aroma.

De Chenin is de belangrijkste druif van de twee grote wijnregio’s in het midden van de Loire: Touraine en Anjou/Saumur.

In de Orléannais is de Sauvignon blanc de dominante witte druif, terwijl in de westelijke regio de hoofdrol is weggelegd voor de Muscadet.

Door de grote diversiteit is het vaak lastig in te schatten wat voor wijn er in een fles uit het Loiregebied zit. Het etiket biedt vaak geen ondersteuning omdat het wijntype en het gebruikte druivenras niet altijd zijn vermeld.

De Loirestreek heeft veel AOC’s; alleen Bordeaux en het Rhônegebied hebben meer beschermde herkomstgebieden. Er zijn in de Loire ook een aantal VDQS-gebieden, voor veel wijnen een opstapje naar de AOC-status. Wijnen van wijngaarden zonder classificatie komen op de markt als ‘Vin de Pays du Jardin de la France’.

Er is een ontwikkeling om voor de beste wijngaarden de appellation ‘Premier Cru’ in te stellen. Binnen het district Anjou, in Coteaux de Layon is dat enkele jaren geleden al gebeurd met de wijngaarden van Chaume. Deze nieuwe appellation heet “ Chaume 1er Cru des Coteaux de Layon’ .

Wijnregio’s en wijnen   Orléanais

Coteaux du Giennois liggen langs de rechteroever van de Loire. Aan de linkeroever liggen de wijngaarden van het stadje Sancerre. Verder westelijk, langs de oevers van de Cher liggen de wijngaarden van Quincy, Reuilly en Châteaumeillant. Omdat er veel kalk in de grond zit, heten deze lichtgekleurde bodems ‘ terres blanches’.

Appellations

De indeling van de appellations en wijntypen is overzichtelijk, net zoals het karakter van de wijnen. Ze zijn meestal wit en gemaakt van de Sauvignon blanc. De wijnen hebben een kenmerkend aroma: kruisbessen en buxus. Het zijn uitstekende wijnen om jong te drinken

• Sancerre en Pouilly Fumé

Deze beide appellations zijn samen goed voor 75 % van de productie. De toevoeging fumé is afkomstig van de oorspronkelijke, lokale naam voor de Sauvignon: Blanc-Fumé.

De appellation Pouilly-sur-Loire is een bijzondere. Vaak wordt hier nog de Chasselas gebruikt, hoewel ook hier de Sauvignon terrein wint.

• Orléanais heeft een glooiend landschap zonder markante bergketens. De wijngaarden rond de stad Pouilly-sur-Loire en

Reuilly, Quincy en Menetou-Salon

Hier staat voornamelijk Sauvignon aangeplant. Bijzonder is de rosé-achtige wijn uit Reuilly, gemaakt van de Pinot Gris

Quincy was een van de eerste gebieden in Frankrijk met een eigen AOC: het kreeg deze status al in 1936.

• Overige herkomstgebieden

Stroomopwaarts, in de Auvergne, ligt een aantal kleinere herkomstgebieden die verwant zijn aan de Beaujolais: Côtes Roannaise, Côtes du Forez en Châteaumeillant. Hier wordt voornamelijk rode wijn en rosé gemaakt van de Gamay en Pinot noir. Alleen in de VDQS Côtes d’Auvergne wordt ook was Chardonnay gemaakt.

Touraine

Het Tourainegebied is ca. 100 kilometer lang. De Loire stroomt hier door een brede vallei met imposante kastelen. Er heerst een mild klimaat met een redelijk warm najaar. Daarom staan er meer blauwe druiven, die meer zon en tijd nodig hebben om te rijpen.

Appellations

Touraine heeft een groot aantal appellations en VDQS gebieden. Het is een van de meest complexe wijngebieden van Frankrijk. In de VDQS gebieden zijn veel druivenrassen toegestaan, waardoor zij veel verschillende wijntypen opleveren.

• Touraine

Tussen Tours en Blois ligt de appellation met dezelfde naam als het wijndistrict: Touraine. Het gebied is 5200 hectaren groot en omvat 9 gemeenten. Voor witte wijnen gebruiken de wijnmakers vooral Sauvignon. Deze wijnen lijken op die uit het aangrenzende gebied ten zuiden van Orléans.

Witte Touraines van de Chenin blanc komen meestal op de markt onder een van de subappellations: Azay-le-Rideau, Amboise, of Mesland. Voor witte wijnen is het toegestane rendement 60 hl/ha.

• Vouvray en Montlouis

Vouvray ligt ten noorden van de Loire, Montlouis ten zuiden van de rivier. Vouvray omvat 200 hectare, het wijngaardareaal van Montlouis is iets groter: 385 hectare. In beide gebieden worden witte wijnen gemaakt van de Chenin blanc. Deze wijnen kunnen droog, halfzoet, zoet of mousserend zijn. Het toegestane rendement is 45 hl/ha., voor Montlouis mousseux is dat 55 hl.

• Bourgeuil en Saint-Nicolas de Bourgeuil

Hier worden geen witte wijnen gemaakt, allen rode wijnen gemaakt van Cabernet Franc, met soms wat Cabernet Sauvignon

• Chinon

Chinon ligt ten zuiden van de Loire en sterkt zich uit over 19 gemeenten aan beide zijden van de zijrivier de Vienne. Dit gebied omvat 2000 hectare. Naast vooral rode wijn is er ook een witte Chinon, gemaakt van de Chenin blanc. Vooral de wijn van sterk kalkhoudende grond kan een hoge kwaliteit hebben. Het toegestane rendement is 50 hl/ha.

Anjou-Saumur

Het gebied heeft een zacht glooiend heuvellandschap en een Atlantisch zeeklimaat: het is nooit extreem warm of koud. De wijngaarden liggen ten zuiden van de Loire langs zijrivieren als de Layon. De Aubance en de Thouet.Ten zuiden van de lijn Tours-Angers liggen enkele van de oudste wijngaarden van Frankrijk.

Langs de oevers van de Layon en de Aubance bestaat de bodem uit klei en kalk, vermengd met zand en leisteen. Er heerst een bijzonder microklimaat met een warm en vochtig najaar. In het terroir van Anjou en Coteaux du Layon speelt leisteen een belangrijke rol. Op de etiketten kom je dat soms tegen in het woord ‘ schistes’.

De bodem van Savennières bestaat uit vulkanische grond met leisteen en veel mineralen.

Appellations 

• Saumur en Saumur-Champigny

Het wijngebied Saumur omvat 37 gemeenten en 2700 hectare wijngaarden. Het ligt op de zuidelijke oever van de Loire. Het stadje Saumur ligt tegen een grote kalkrots. In de grotten en gangen van deze rots rijpen de flessen Crémant de Loire en Saumur mousseux. De eisen voor Crémant zijn anders dan die voor de mousseux. Ook de samenstelling kan verschillen. De assemblage van Saumur mousseux mag voor maximaal 20 % bestaan uit Chardonnay-wijn; bij de Crémant is meer Chardonnay toegestaan. Saumur mousseux bevat alleen wijn uit de appellation Saumur, voor Crémant de Loire mogende druiven ook elders uit het Loiregebied komen.

Een derde van de productie in Saumur is wit, zowel stiile wijn als mousserende. Het toegestane rendement is 60 hl/ha.

• Savennières

Ongeveer 15 kilometer van de stad Angers ligt Savennières. Het dorp ligt op de noordelijke oever van de Loire. De appellations van Savennières zijn klein: de AOC Savennières is slechts 125 hectare groot. Binnen deze appellation bestaan zelfs nog twee kleinere: de legendarische Clos de Coulèe de Serrant (7 hectare) van Nicolas Joly en La Roche-aux-Moines (25 hectare). De wijngaarden liggen op hellingen met een vulkanische bodem met leisteen. Deze bevat veel mineralen. Dit fantastische terroir proeft men terug in de wijnen van Savennières, die altijd van de Chenin blanc zijn gemaakt. De wijnen zijn bijzonder lang houdbaar. Het toegestane rendement is 40 hl/ha.

• Coteaux de Layon en Coteaux de l’Aubance

Sommige edelzoete wijnen van dit gebied horen tot de beste van de wereld. Het wijngebied strekt zich uit over 27 gemeenten met een totale oppervlakte van 1700 hectare. Zeven gemeenten hebben het recht om hun naam aan de appellation te verbinden. Binnen deze gemeenten zijn er 3 gebieden met een eigen appellation : Bonnezeaux (100 hectare), Quarts de Chaume ( 40 hectare) en de nieuwe

AOC Chaume 1er Cru des Coteaux de Layon (880 hectare).

De wijngaarden liggen op hellingen langs de rivieren Layon en Aubance. In het warme najaar zorgt vochtige nevel voor de pourriture noble. In het proces van deze edele rotting tasten de ‘goede’ schimmels de schillen van de Chenin blanc  druiven aan. Daardoor krijgen deze wijnen hun typische karakter. Je proeft in deze zoete wijn het aparte zuur van deze druif. Dat geeft de wijnen iets elegants. De Coteaux de l’Aubance staat minder hoog aangeschreven dan de Coteaux du Layon.

Het toegestane rendement per hectare is voor Coteaux du Layon 35 hl. Voor de drie genoemde subappellations zijn de eisen nog strenger: maximaal 25 hl/ha.

• Anjou

Anjou is vooral bekend om zijn commerciële rosé wijnen. Er wordt ook wat rode wijn gemaakt, maar geen witte wijnen

Pays Nantais

Bij Nantes stroomt de Loire in de Atlantische Oceaan. Het landschap is groen en zacht glooiend. Er heerst een Atlantisch zeeklimaat: de herfst en winters zijn zacht, de zomers zijn vochtig en warm. Het wijngebied is met 13000 hectare net zo groot als Touraine. Het grootste deel ervan ligt in het stroomgebied van twee zijrivieren: de Sèvre en de Maine.

Rode wijnen komen alleen voor in kleine VDQS gebieden Coteaux d’Ancenis en Fiefs Vendéens.

Appellations

De meeste wijngaarden zijn beplant met  de witte Muscadetdruif, ook wel ‘Melon de Bourgogne’ genoemd. Deze naam leidt tot verwarring omdat Muscadet ook de naam is van de belangrijkste appellations van de streek.

De Muscadetwijnen behoren tot de oudste erkende AOC’s van Frankrijk: sinds 1936 hebben zij een eigen appellation. De wijnen zijn licht en verfrissend en worden jong gedronken. Hoewel Muscadets op elkaar lijken, zijn er subtiele verschillen. Daarom hebben de verschillende Muscadets een eigen appellation. De toegestane rendementen voor de generieke AOC Muscadet en de VDQS Gros Plant du Pays Nantais liggen op 65 hectoliter per hectare. Voor de andere Muscadet AOC’s ligt het maximum op 55 hl/ha.

• Muscadet de Sèvre et Maine

Met ruim 10.000 hectare is dit verreweg de grootste AOC en in kwalitatief opzicht de minst interessante. Het gebied is genoemd naar de rivieren die er doorheen stromen.

• Muscadet

Dit district ligt westelijk van de Sèvre en omvat 2287 hectare wijngaarden. Deze wijnen zijn eenvoudig.

• Muscadet-Coteaux de la Loire

Dit gebied ligt ten zuiden van Coteaux de l; Ancenis, langs cde zuidelijke oever van de Loire. Het omvat 314 hectare wijngaarden. De graniethoudende grond zorgt voor typische vuursteenaroma’s.

• Muscadet-Côtes de Grandlieu

Dit kleine gebied omvat 319 hectare. De zandbodem met keien geeft  wijnen  met rijke bloemaroma’s.

• Muscadet Haute Expression

De wijn van de nieuwste appellation is langer houdbaar dan andere Muscadets: het zijn wijnen die pas na 4 á 5 jaar rijping hun volle smaak ontvouwen. Deze wijnen zijn dan ook bedoeld als bewaarwijnen. De appellation is toegekend aan Muscadetwijnen uit de beste wijngaarden en alleen van de beste jaargangen. De productie is voorlopig nog heel beperkt.

.               Muscadet met de toevoeging ‘sur lie’.

Deze toevoeging verwijst naar een langer rijping op de ‘lie’. Deze wijnen hebben een rondere smaak. De sur-lie productie gaat terug tot het begin van de vorige eeuw. Onder de wijnbouwers was het gebruik om het beste vat van de nieuwe oogst voor eigen gebruik apart te houden. Deze ging pas in het voorjaar iop de fles en de wijn bleef dus zonder overheveling op de afgestorven gistcellen rijpen. De wijnen smaakten hierdoor zachter en vriendelijker. Deze traditionele rijpingstechniek is pas sinds 1972 wettelijk erkend.