- Dit evenement is voorbij.
NWG Nijmegen: Italië, Veneto rood
21 januari 2020 @ 20:00 - 23:00
Bardolino, Valpolicella Classico en Riserva, Valpolicella Ripasso, Amarone
Organiserend comité: Willem de Boer, Leon van Vliet, Rob Janssen
Inleiding
Veneto is een groot gebied in Noordoost Italië. Het loopt van de Alpen in het Noordoosten tot de Po in het zuiden en het Gardameer in het westen tot de golf van Venetië, de Adriatische Zee, in het oosten.
Hoewel de hoofdstad van Veneto Venetië is, is het toch vooral een verzamelnaam voor een groot aantal wijngebieden in de provincie Verona, rondom de stad Verona. Verona heeft zich de laatste decennia ontwikkeld tot een centrum van de Noord-Italiaanse wijnbouw. Vinitaly, een zeer omvangrijke en dynamische wijnbeurs, vindt er jaarlijks plaats en tal van grote, internationaal bekende, Italiaanse handelshuizen hebben zich er gevestigd.
Veneto hoort tot de wijngebieden met de hoogste productie in Italië. Gemiddeld wordt er jaarlijks ongeveer 9 miljoen hectoliter wijn geproduceerd. Dat is ongeveer 15 % van de totale Italiaanse wijnproductie. Als het gaat om DOC-wijnen is Veneto de grootste bron van Italië. Meer dan 20 % van alle DOC-wijn komt uit Veneto.
Wijnen en druiven
Veel van de wijnbouwcultuur in Veneto is traditioneel. Prieelbouw is nog heel normaal. Karakteristiek zijn de zogenaamde reggi, de ongeveer twee meter hoge stokken waar aan de bovenkant schuinopwaarts dwarsstaken bevestigd zijn, waarlangs de wijnstok geleid wordt.
Er worden zeer veel verschillende wijnen in Veneto geproduceerd, maar enkele ervan zijn internationaal van belang,
- Bianco di Custoza en Soave, voor witte wijnen
- Bardolino en Valpolicella voor rode wijnen
Zij komen alle vier uit de provincie Verona en vormen daarmee de meerderheid van de DOC-wijnen van het gebied.
Wij zullen ons hier alleen op de rode wijnen richten .
Bardolino en Valpolicella
Bardolino en Valpolicella zijn de twee belangrijkste rode wijnen van Veneto. Beide wijnen worden gewonnen uit:
- 40 – 70 % Corvina Veronese (vooral geur en zuren), de belangrijkste en beste druivenvariëteit, die de laatste tijd ook steeds vaker als mono cepage op de markt wordt gebracht
- 20 -40 % Rondinella (voor tannines en structuur)
- 5 – 25 % Molinara (voor kleur en smaak)
De verwerkte druiven zijn hetzelfde, maar de bodems verschillen: in het wijnbouwgebied Bardolino is de bodem lichter, bevat meer kalk en stenen en minder klei.
Bardolino
Het productiegebied Bardolino ligt bij de zuid-oostelijke oever van het Gardameer. Rondom Caprino Veronese, op de oostelijke oever, vinden wij de DOC Bardolino en iets zuidelijker, rondom het plaatsje Bardolino, op de zuidoostelijke oever van het meer ligt de DOC Bardolino Classico. Jaarlijks wordt van een deel van de oogst van vooral Bardolino een primeurwijn gemaakt, onder de naam Bardolino Novello. Zijn karakter ontleent de wijn in hoge mate aan het feit dat de wet voor minimaal 30 % van de te vinifiëren oogst een macerazione carbonica voorschrijft. De wet schrijft ook voor dat de tweede vergisting, de malolactische fermentatie, helemaal moet worden beëindigd, zodat de wijn uiteindelijk minimaal 11 % alcohol moet hebben en niet meer dan maximaal 10 gram restsuiker mag bevatten. Verkoop mag vanaf 6 november en botteling moet voor 31 december volgend op de oogst.
Ook de Bardolino normale is een door speels fruit gedomineerde rode wijn met een lichte, frisse en soepele structuur, veroorzaakt door de tamelijk korte inwekingsperiode. Althans, als hij goed is, want er is veel matige kwaliteit op de markt: dun, plat en zuur. Niet verwonderlijk als je weet dat er jaarlijks bijna 30 miljoen liter Bardolino, Bardolino Classico en Bardolino Novello op de markt worden gebracht.
Niettemin is er wel wat Bardolino met inhoud. Goede Bardolino moet licht gekoeld worden en smaakt goed bij salades en andere lichte, frisse zomergerechten. Het zijn geen bewaarwijnen.
Bardolino Superiore kreeg in 2002 als eerste rode wijn in de Veneto de DOCG-status. De DOCG schrijft onder andere voor dat de wijn gemaakt moet zijn van Corvina Veronese (35 – 65 %, waarvan minimaal 10 % Corvinone, de sub variëteit van de Corvina) en Molinara. Rossignola (Rossetta), Barbera, Sangiovese, Marzemino, Merlot en Cabernet Sauvignon (gezamenlijk maximal 20 % met een maximum van 10 % per soort). De opbrengst is gelimiteerd tot 9 ton per hectare met een gebruikelijke tolerantie van 20 %.
Valpolicella
De meeste consumenten in Nederland oordelen over een Valpolicella niet anders dan over Bardolino. Wellicht weet men dat fruitige rode Valpolicella in het algemeen iets voller en rijker is dan Bardolino. ook al worden dezelfde druivenrassen gebruikt, tegenwoordig met toevoeging van wat Rossinella. Dit is een variëteit die recent in Valpolicella ie geïntroduceerd en die voor veel fruit zorgt.
Ook de vinificatie is in grote lijnen hetzelfde, met onder andere een relatief korte inwekingsperiode. Toch is ook de kwaliteit van veel Valpolicella die ook in Nederland wordt geïmporteerd uiterst matig. Niettemin is Valpolicella een serieuze wijn en er worden binnen het productiegebied van Valpolicella schitterende, karaktervolle wijnen geproduceerd. Dat de gemiddelde kwaliteit van Valpolicella iets rijker en voller is dan een Bardolino is te verklaren uit het feit dat de bodem iets zwaarder en voller is, met meer klei. Maar ook uit het feit dat het productiegebied van Valpolicella wat verder van het verkoeling gevende Gardameer is verwijderd.
Valpolicella ligt ten oosten van Bardolino, vanuit het Gardameer gezien, iets verder landinwaarts en dichter bij Verona. In feite ligt het productiegebied, verdeeld in 3 zones ten noorden van de stad Verona:
- Valpolicella Classico vinden wij ten noordwesten
- Valpolicella Valpantena uit het gelijknamige dal ten noorden;
- Valpolicella (normale) ten noordoosten van de stad.
Valpolicella Classico is het productiegebied dat historisch wordt geassocieerd met de rode kwaliteitswijnen van Veneto. Pas in 1968 kwam er een DOC Valpolicella (normale) , om tegemoet te komen aan de groeiende vraag vanwege het succes van de wijn. Toch is tegenwoordig niet vol te houden dat alle kwaliteit uit Valpolicella Classico komt en alle wijnen van mindere kwaliteit uit Valpolicella. Er komen prima wijnen uit de heuvels ten noordoosten van Verona en in het Classico-gebied wordt heel wat wijn van matige kwaliteit geproduceerd. De kwaliteit lijkt hier minder te worden doordat de wijngaarden lager op de heuvels of in de vlakte liggen, maar vooral door de kwestie van hoge rendementen of rendementsbeheersing.
Een goede Valpolicella, Classico of niet, heeft een heldere, robijnrode kleur, een expressief, geschakeerd, fruitig parfum en een joviale, soepele, door levendig fruit gedomineerde smaak. Jong en licht gekoeld is Valpolicella op zijn best.
Er bestaat ook Valpolicella (Classico) Superiore, waarbij superiore staat voor minimaal één jaar fustlagering en een alcoholgehalte van minimaal 12 %. Het is dus niet per definitie superieure kwaliteit.
Van de Valpolicella en Valpolicella Classico worden jaarlijks 40 miljoen flessen geproduceerd, wat staat voor 90 % van de totale productie. Daarnaast zijn er nog drie andere stijlen Valpolicella, te weten:
- De Reciotto della Valpolicella
- De Amarone
- Ripasso
Recioto della Valpolicella
Deze is gemaakt van druiven die na de pluk eerst 3 tot 4 maanden zijn gedroogd op de zolders van de wijnhuizen in Verona- de zogenaamde appassimento. Het indrogen vereist 100 % gezonde druiven, dus het gebruik van druiven die door botrytis cinerea (nobele rot) zijn aangetast, wordt vermeden. Tijdens het indrogen verliezen de druiven een deel van hun vocht, waardoor het suikergehalte in relatieve zin met 25 tot 30 % toeneemt. Door het indrogen verandert ook de balans tussen fructose en glucose. Er ontstaat een concentratie van polyfenolen en een aanzienlijke toename van glycerine en andere natuurlijke stoffen. Hierdoor zijn deze wijnen van gedeeltelijk ingedroogde druiven volledig verschillend in vergelijking met wijnen die zijn gemaakt van vers geplukte druiven.
De betreffende Recioto smaakt zoet en bitter tegelijk en is vol en rijk: natuurlijk 17 % alcohol, effectief minimaal 14 % alcohol en dus het nodige restzoet. Ook bezit de wijn veel materie en extract, waardoor hij zeer geschikt is voor de Aziatische keuken, bij harde kazen en rijke winterse gerechten (wild), maar licht gekoeld ook in warmere jaargetijden.
Amarone
Dit is de droge versie van de Recioto, een wijn die pas na de Tweede Wereldoorlog populair werd. De Amarone is eveneens rijk gestructureerd, bezit minimaal 14 % en in de praktijk vaak meer dan 15, tot wel 17 % alcohol. De wijn is met maximaal
4 % restsuiker droog, bezit veel fruit en een bittertje in de finale. Ook deze wijn kan veel wildgerechten met sterke, ingekookte sauzen en krachtige, oude kazen begeleiden.
Zowel de Recioto als de Amarone zijn oorspronkelijk op Slavonisch eiken, maar nu steeds vaker op Frans eiken gerijpt. Dit geeft ze meer complexiteit. Het zijn dan ook karaktervolle krachtpatsers en het kunnen werkelijk grote wijnen zijn, die met de Barolo/Barbaresco en Brunello gerekend worden tot de grote wijnen van Italië en misschien wel gerekend mogen worden tot de grote wereldklassiekers. Zij verlenen de Valpolicella zijn status als klassiek wijngebied.
Overigens zijn zij ook duur; decanteren is zowel voor Recioto als Amarone aan te bevelen.
Ripasso
Ripasso is een methode die uniek is voor de Valpolicella. Daarbij wordt in de lente de normale wijn toegevoegd aan de droesem van de Recioto, waardoor er een geringe nieuwe gisting start. De wi n bezit daardoor meer glycerol en meer alcohol, wat hem een warmere, volle ronde en rijke structuur bezorgt.
Deze specialiteiten, de Recioto, de Amarone en de Ripasso, zijn goed voor ruim 4 miljoen flessen per jaar.
Corvina
Corvina is ongetwijfeld kwalitatief gezien de beste druif van de regio. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de Corvina steeds vaker als mono cepage op de markt wordt gebracht. Ook treft men wel cuvees aan van Corvina met Syrah, Cabernet Sauvignon of Merlot. Deze wijnen worden als specialiteit aangeboden als Rosso, maar krijgen vaker een eigen naam mee, bijvoorbeeld verwijzend naar de specifieke wijngaard of een naam die in de familie van de wijnmaker voorkomt.