Categorie: Tannine T27 – januari 2025

Deze Tannine nummer 27 staat weer vol met wetenswaardigheden over wijn en het Nederlands Wijngilde.

	Aperitief Het voorwoord, waarin landelijk voorzitter Steven van der Linde over nieuws bij het Nederlands Wijngilde schrijft en terugkijkt op de feestdagen en Nederlandse wijn tipt.
	Masterclass Een impressie van de druk bezochte Masterclass “Loire”, die Ger Dorlo op 30 november 2024 in Zeist gaf.
	Marijkes eigen kijk op wijn Deze keer gaat het over wijn, die geen naam mag hebben.
	Leden vragen, de redactie van Tannine antwoordt Wat is: La Part des Anges, ofwel het geschenk aan de engelen in de hemel.
	Kleine appellaties Corton-Charlemagne wordt in de schijnwerper gezet.
	Genoten van …. Het bestuur van Wijngilde Maastricht neemt ons mee naar hun pareltjes op wijngebied.
	Bezoek een wijngaard NWG Wijnmeester Arjan Krijgsman bezoekt Bernard Pawis in Saale-Unstrut en doet verslag.
	De Hollandse connectie met Monbazillac Lees waarom Nederlandse kooplieden in de Gouden Eeuw de wijn van Monbazillac naar Nederland en de internationale markten brachten.
	Châteauneuf-du-Pape Daarom vliegen er nog steeds geen Ufo’s boven de wijngaarden.
	Website van de maand Dit keer Amerikaanse website met blogs en andere wijnwetenswaardigheden.
	Over hout Dirk de Jong is op bezoek bij een vatenmaker en laat zich informeren over het productieproces.
	Agenda 12 april 2025 NWG Voorjaarsdag in Reeuwijk, klik door voor het programma. 15 november 2025 NWG Najaarsdag in Zeist
	Colofon

Aperitief door Steven van der Linde, landelijk voorzitter

De kerstdagen worden traditioneel doorgebracht met familie en goede vrienden. Nu mijn kinderen al jaren een zelfstandig leven hebben opgebouwd, is kerst ook bij ons een moment waarop wij elkaar weer zien, en heerlijk eten en genieten van een goed glas wijn.

Deze kerst was het heel bijzonder, omdat we enkele dagen met elkaar konden doorbrengen in ons familiehuis op Schiermonnikoog. En dat kan niet altijd. Dit huis is sinds 1911 in onze familie en inmiddels is deze zo groot geworden dan er een strak schema is wanneer je gebruik kunt maken van het huis. Het was heel speciaal om op zo’n mooie plek met onze familie de kerst te kunnen vieren. Het zette aan tot goede gesprekken en terugblikken op het afgelopen jaar.

De NWG Najaarsdag in november was wederom een groot succes. Bijna alle afdelingen konden bij de overleggen aanwezig zijn, en er was veel aandacht voor elkaar en hoe we elkaar kunnen helpen. De bijzondere Loire-proeverij die verzorgd werd door Ger Dorlo (Wijngilde Maastricht) was goed bezocht. En terecht, denk ik, want het waren met zorg geselecteerde niet-alledaagse wijnen die een goed beeld van het zo variërende wijngebied weerspiegelden. In deze Tannine vind je een uitgebreide terugblik.

Ook in de wijn zijn er het afgelopen jaar interessante ontwikkelingen geweest. Alleen al gefocust op Nederland zien we een toenemende vraag naar biologische wijnen. Wijnbouw in Nederland is sowieso booming. Inmiddels kennen we 165 commerciële wijngaarden in Nederland. In het noorden van Groningen ligt Hof van ‘t Hogeland, een wijngaard (bijna) aan de Waddenzee. En aan de overkant zie je Schiermonnikoog. Tijdens ons kerstdiner stond deze wijn op tafel. Een aanrader.

Er zijn steeds meer vrouwen in de wijnbouw te vinden. Vorig jaar is Kirsten Abels (Domein Holset) uitgeroepen tot Wijnvrouw van het Jaar. Haar wijnen zijn een graag gezien product, want mousserende wijn uit Nederland is razend populair.

Namens het voltallig landelijk bestuur wens ik iedereen een heel gelukkig en gezond 2025. Geniet van al het moois dat Nederland en andere wijnlanden aan wijn te bieden hebben, en deel dit met elkaar tijdens onze proefavonden.

Santé!

Impressie Masterclass Loire door Gies Stolze, landelijk NWG Wijnmeester

Een geslaagde wijnproeverij ‘Loire’ op zaterdag 30 november 2024 door de enthousiaste Ger Dorlo, NWG Wijnmeester van Wijngilde Maastricht, waar zich bijna 45 proevers voor hadden aangemeld.

Ger liet ons in deze masterclass 10 wijnen proeven die de veelzijdigheid van de wijnregio Loire illustreren. Ger had zich terdege voorbereid, en aan de hand van een uitgebreide presentatie nam hij ons mee op reis door de Loire. Natuurlijk kent ieder serieuze wijnproever de Loire wel, met de bekende namen van de wijnappellaties, haar beroemde kastelen, en de belangrijkste druivensoorten.

Als mooie verrassing werden er ook 5 fraaie kazen en een wildpaté geserveerd, die door ´Team Maastricht’ netjes per proever op een bordje waren uitgeserveerd. Wat stond er op het proefmenu? In volgorde: een bijzondere Crémant, een Muscadet – een van de recentste cru communale, een witte Menetou-Salon van een kleine wijngaard, een Cour-Cheverny van de bijzondere witte Romorantin-druif, een indrukwekkende Savennières, een rode Cheverny, een rode Sancerre, een gerijpte Saumur Puy-Notre-Dame, een eveneens gerijpte Chinon uit de lieu-dit Les Picasse, en tot slot de enige Grand Cru in de Loire: de zoete Quarts de Chaume.

Vakkundig liet Ger ons (hernieuwd?) kennismaken met de typische druivensoorten, kriskras door de wijnstreek Loire. In een levendige interactie met de aanwezige proevers werd er over de wijnen gesproken. Aan de hand van de technische informatie over de wijnen werd onze kennis van druif & wijn uitgebreid. Het was moeilijk een favoriet te noemen , dat hing voor velen af van de persoonlijke smaak en de verwachting. Zo bleek de ‘simpele´ Muscadet een complexe wijn, mede door de langere rijping sur lie. De Romorantin-druif voor velen onbekend – onterecht! De Cour-Cheverny bleek een mooie ‘originele’ wijn, waarschijnlijk ook door de leeftijd van de stokken. De zijn namelijk ouder dan 45 jaar. De Savennières van het bekende huis Domaine des Baumard – Clos du Papillon uit 2018 – was een dijk van een wijn, en liet duidelijk zien waar de Chenin Blanc in de Loire toe in staat is; mooi gerijpt, mineralig, lengte en een genot te proeven.

Tot slot natuurlijk het zoete einde – tja, dat valt altijd wel in de smaak: zoet en toch ook fris in balans met levendige zuren, klein bittertje, geconcentreerd en complex.

Ger werd bedankt voor al zijn werk met een terecht groot applaus, en een mooie fles wijn. Er waren nog wat restjes wijn om na te proeven, en de proevers gingen tevreden huiswaarts.

De volgende masterclass op de NWG Najaarsdag staat inmiddels gepland voor 15 november 2025!

Marijkes eigen kijk op wijn:
En wat als een wijn geen naam mag hebben?

Dankzij de strenge wijnwetgeving weet de consument steeds beter wat hij/zij in de regel mag verwachten van de wijn achter het etiket. Dat een wijn een IGP is of een AOP (of vergelijkbare termen) geeft ons immers de zekerheid dat de specifieke regels die verbonden zijn aan de herkomstbenaming, zijn nageleefd.

Een wijn uit de VS met op het etiket de naam Chablis? Kan niet! Je creativiteit loslaten op beschermde begrippen, mag ook niet. Misleiding ligt immers op de loer. Zo had Domaine Fichet in Igé (Bourgogne/Mâconnais) ooit besloten om op het etiket van hun ‘Macôn-Igé La Cra’ de term CRU te gebruiken. En helaas, dat mag dus niet. Teruggefloten door de wijnpolitie staat er sindsdien ‘Cuvée Prestige’ op het etiket. En ‘Cuvée prestige’ is een begrip dat, omdat het niet beschermd is, naar ieders goeddunken gebruikt kan worden. Hetgeen tot gevolg heeft dat de term aan betrouwbaarheid inboet. Dat gezegd hebbende: deze Cuvée Prestige is een heel goede wijn!

En – open deur – de kwalificatie IGP of AOP mag natuurlijk ook niet op het etiket als de wijnmaker niet de toegestane druivensoorten gebruikt of als de druiven niet uit het specifiek genoemde gebied(je) afkomstig zijn. Het is immers niet voor niets een beschermde herkomstbenaming. Maar wat doe je als je als wijnmaker in Italië druiven verbouwt in een wijngaard, die net buiten het afgebakende gebied ligt waarbinnen de wijnen Barolo mogen heten? Borgogno is zo’n wijnmaker. Wijnmaker sinds 1761 met een superreputatie. Het domein heeft een aantal wijngaarden, onder andere binnen het ‘Barologebied’, maar dus ook net erbuiten. Van de druiven van die wijngaard maken ze een wijn van 100% Nebbiolo. Ze plukken de druiven met de hand en de vergisting vindt spontaan plaats met druifeigen gisten.

Bij Borgogno hadden ze vervolgens het lumineuze idee om deze wijn, die dus geen Barolo maar ‘slechts’ een gewone DOC Langhe is, onder de aandacht van de consument te brengen. En zo kreeg de wijn die volgens de regelgeving geen naam mag hebben, gewoon geen naam. Oftewel: ‘No Name’. Los van deze geweldige marketingtruc is de wijn van een niveau waarop menig Barolo jaloers kan zijn. Laat dat maar aan Borgogno over.

Leden vragen, de redactie van Tannine antwoordt
La Part des Anges: Het geschenk aan de hemel

Een van onze leden vroeg: Wat is dat toch, dat ‘la part des anges’ waar ik geregeld wat over hoor? En die vraag verdient een uitgebreid en beetje poëtisch antwoord.

In de eeuwenoude kelders waar wijnen en gedistilleerde dranken rijpen, heerst namelijk een zekere magie. Een deel van deze magie is bijna mystiek te noemen: la part des anges, oftewel ‘het engelendeel’. Deze prachtige Franse uitdrukking verwijst naar het natuurlijke fenomeen waarbij tijdens het rijpingsproces een deel van de vloeistof verdampt en als het ware ‘opstijgt’ naar de hemel, een geschenk aan de engelen.

Hoe ontstaat ‘La part des anges’?

Wanneer wijn of sterke drank wordt opgeslagen in eikenhouten vaten, speelt de interactie tussen de vloeistof en de omgeving een cruciale rol. Eikenhout is poreus en laat op microscopisch niveau zuurstof door het vat sijpelen. Tegelijkertijd ontsnappen water en alcohol in dampvorm uit het vat. Dit proces wordt versneld door omgevingsfactoren zoals temperatuur, vochtigheid en de duur van de rijping.

Alcoholverdamping: In een warme, droge omgeving verdampt vooral de alcohol, waardoor de drank zachter en geconcentreerder wordt.

Waterverdamping: In een vochtige omgeving is het waterverlies groter, wat het alcoholpercentage juist verhoogt.

Jaarlijks kan tussen de 0,5% en 2% van de inhoud van een vat verloren gaan aan de atmosfeer. Dit lijkt weinig, maar over soms tientallen jaren rijping wordt een groot deel van de oorspronkelijke vloeistof ‘aan de engelen gegeven’.

De romantiek van het verlies

Hoewel wijnmakers en distilleerders economisch gezien liever geen verlies zien, heeft la part des anges iets poëtisch. Het beeld van dampende druppels die opstijgen en verdwijnen in het niets roept romantiek en mystiek op. In de kelders van de Cognac-regio zie je soms zwarte schimmels op de muren: de Torula Compniacensis, een schimmel die zich voedt met de verdampte alcohol en symbool staat voor het leven dat zelfs in dit schijnbare verlies ontstaat. De makers van bijvoorbeeld Rémy Martin of Hennessy laten hun eaux-de-vie tientallen jaren rijpen in warme kelders. Zij spreken met eerbied over la part des anges. Het is hun manier om het verlies tijdens het rijpingsproces, dat ze slechts gedeeltelijk kunnen controleren, te accepteren. De natuur eist haar deel op, en de engelen krijgen wat hen toekomt.

Een geschenk voor de smaakpapillen

Hoewel een deel van de vloeistof verloren gaat, wint wat overblijft aan kwaliteit. Door de verdamping worden smaken en aroma’s geconcentreerd. Dit is vooral belangrijk bij:

Gedistilleerde dranken zoals Cognac, Armagnac en Whisky. Deze dranken rijpen jarenlang in houten vaten en ontwikkelen daardoor een zachtere, complexere structuur.

Versterkte wijnen zoals Sherry, Port, Madeira en Vin Jaune. Hier draagt de verdamping bij aan de unieke oxidatieve tonen van noten, karamel en gedroogd fruit.

De eindresultaten zijn fluweelzachte, rijke dranken met diepgang en nuance die onmogelijk zouden zijn zonder dit natuurlijke proces.

Een eeuwenoude traditie

De term la part des anges ontstond in Frankrijk, waar men al eeuwenlang de beste wijnen en distillaten rijpt in eikenhouten vaten. Door de jaren heen heeft het fenomeen niet alleen de kelders veranderd, maar ook de cultuur. In de Cognac-regio viert men jaarlijks La Part des Anges, een liefdadigheidsveiling waar bijzondere flessen worden aangeboden als eerbetoon aan het engelendeel.

Kleine appellaties door Ger Dorlo, Wijngilde Maastricht
Corton-Charlemagne 

Sinds 1937 mag Corton-Charlemagne de AOC-status voeren. De befaamde Corton-heuvel is voornamelijk bekend vanwege zijn rode wijnen. Corton-Charlemagne vormt hier een uitzondering op. Deze wijngaard van in totaal circa 50 hectare kent voornamelijk één druif: Chardonnay. 

Corton-Charlemagne bevindt zich op het hoge gedeelte, tussen 280 en 330 meter, van de beroemde Corton-heuvel in het zuidelijke deel van het departement Côte-d’Or (Bourgogne), in de Côte de Beaune. De ondergrond bestaat hier uit kleirijke mergel, kalk en krijt. 

Het stadje Beaune ligt dichtbij, de dorpen Aloxe-Corton en Pernand-Vergelesses liggen nog dichterbij. Corton-Charlemagne is een Grand Cru in de Bourgogne. De Grand Cru’s vormen de top van de AOC-pyramide. Deze wijnen zijn schaars, gewild en (dus) duur. De witte Grand Cru’s van de Bourgogne bevinden zich exclusief in de Côte de Beaune en in Chablis (ook Bourgogne). 

De gemiddelde opbrengst per hectare bedraagt hier rond de 40 hectoliter (toegestaan is maximaal 48 hectoliter). Deze wijn kan goed worden bewaard. Onder goede condities en afhankelijk van het oogstjaar wel 25 jaar. De Corton-Charlemagne van de foto (jaargang 2009) dronk ik in 2024. Op die leeftijd een krachtige wijn met zeker nog bewaarpotentieel. 

In het algemeen drink je deze witte wijn niet heel koud; 12 tot 14 °C is prima. Ook drink je deze wijn beter niet te jong. Het is een echte bewaarwijn die minstens vijf jaar oud moet zijn en het beste van zich laat zien na een jaar of tien. Is hij in zijn jeugd nog lichtgoud van kleur, naarmate hij ouder wordt, verandert dit in goudgeel tot zelfs amberkleurig. 

De aroma’s zijn delicaat en complex. Boter, gebakken appel, honing, ananas, vuursteen, lindebloesem, kaneel. Gerijpte wijnen vertonen ook wel aroma’s van leer en truffel. De smaak is krachtig, heel rijk, complex en de afdronk is lang. Een elegante wijn met veel concentratie. 

Wijn-spijscombinaties: zeetong met citroenboter, gegrilde langoustines, gebakken rivierkreeftjes, snoekbaars met zuringroomsaus, gevogelte met morillesaus. 

Genoten van ….
Wiener Gemischter Satz DAC ‘Grinzing’ 2023 van Wieninger am Nussberg

Deze wijn geproefd en gekocht in november 2024 tijdens een stedentrip naar Wenen. Ik drink altijd de wijn van de streek waar ik ben. En Wenen beschikt over eigen wijngaarden. Dus wat doe je na een ochtend en middag sightseeing en kilometers door de stad geslenterd te hebben: een wijnbar opzoeken. 

En uiteraard gevonden! Wein & Co… een combinatie van wijnwinkel met wijnbar. Een prachtig concept. 

Op mijn vraag of zo’n Gemischter Satz wel een beetje verantwoord wijntje was, kwam uiteraard een volmondige JA door de barkeeper.

En jawel, een ideale wijn om even bij te komen van al het moois en cultuur van en in de stad Wenen. 

Gemaakt van verschillende druivensoorten, allen geplant in dezelfde wijngaard, tegelijkertijd geoogst, geperst en vergist. 

Fris, sappig, wat mineralig, mooie afdronk. Een wijn waarbij je na glas 1 niet stopt. Dus je neemt er nog eentje, zonder het gevoel te krijgen dat na glas 2 je hoofd zich inmiddels in het reuzenrad in de Prater bevindt. 

Na de ruime proefsessie in de bar, de bijbehorende winkel bezocht, en voor het bedrag van 12,99 euro een fles gekocht. 

Yolanda Dols, secretaris  Wijngilde Maastricht 

Genoten van ….
Château Margaux Pavillon Blanc 2000

Tijdens een diner met een groep mede-Bordeauxliefhebbers werd deze prachtige wijn gepresenteerd. Vanaf de verzamelplaats vertrokken we samen naar restaurant Vineum in Rotterdam. Ik had mijn eigen wijn meegenomen in een kartonnen doosje, het soort dat normaal drie flessen bevat. Voor de gelegenheid had ik ook wat informatie over mijn wijn uitgeprint en in de doos gestopt. Terwijl we daar stonden, voelde ik een tik op mijn schouder. Iemand vroeg of er nog een fles in mijn doosje paste. Uit de opvallend diepe jaszak van mijn gesprekspartner verscheen een prachtige witte Château Margaux. Deze vervoersmethode moet voor Château Margaux toch een primeur zijn geweest!

Pavillon Blanc is de witte wijn van Chateau Margaux in Bordeaux, tot dusver stating the obvious. De witte wijn van dit iconische wijnhuis is geen Margaux, maar een Bordeaux AOC Blanc van 100% Sauvignon Blanc.

In het restaurant werd de wijn snel gekoeld en als tweede wijn van de avond geschonken.  Dat was maar goed ook! Op zulke avonden heb ik altijd moeite met het vinden van de crachoir … De wijn had een prachtige complexe neus van amandelen, honing en karamel vergezeld door een licht oxidatieve toets. Het soort oxidatie waar je keer op keer aan kunt ruiken. Tijd voor een slok. Een zachte, mondvullende wijn die na 24 jaar nog steeds frisheid en kracht weet te tonen.

Reputatie en schaarste maken een slechte wijn niet goed, maar een goede wijn wel beter! Wanneer een icoonwijn zoals deze ook nog uitmuntend is, maakt dat het moment bijzonderder. Emotie en ambiance wegen wat mij betreft daarin mee. Ik ben tenslotte geen robot.

Als je goed zoekt is de wijn nog te koop voor ongeveer €220,00.

David Hoeksema, penningmeester Wijngilde Maastricht

Genoten van ….
Givry Blanc 1er Cru ‘La Planté 2015

Regelmatig gaan we een weekje richting de Côte Chalonnaise. Uiteraard voor de natuur en cultuur, maar ‘toevallig’ komen daar ook mooie en relatief betaalbare bourgognewijnen vandaan! Denk hierbij aan herkomstbenamingen als Mercurey, Montagny, Rully en Givry. Het ontdekken waard, zeker omdat de kwaliteit-prijsverhouding uitstekend is. Vergelijk dat maar eens met een Meursault, een Puligny-Montrachet of een Chassagne-Montrachet.

In deze rubriek wil ik, beknopt, aandacht besteden aan een witte Givry die ik recentelijk proefde. Het betreft een Givry Blanc 1er Cru ‘La Plante’ uit 2015 van het familiedomein Danjean-Berthoux uit Jambles (gemeente Givry). Zie foto.

Een heerlijke wijn. De kleur neigt naar goudgeel, niet vreemd voor een negen jaar oude witte wijn. De aroma’s zijn divers. Enerzijds geel fruit en citrus, anderzijds boter en een lichte houtimpressie. De smaak is complex. Niet belegen, maar levendig en elegant. De Chardonnaydruif weerspiegelt uitstekend het terroir: dertig jaar oude stokken op een bodem van mergelkalk (marno-calcaire) met een zuid, zuidoost expositie op een hoogte van 315 meter.

De wijn rijpt 10 maanden lang in grote eikenhouten vaten (demi-muids – 600 liter), waarvan jaarlijks 20% nieuw. Drink deze wijn niet te koud: 10 tot 12 °C.

Ik dronk deze wijn bij koemelkkazen uit de bourgognestreek: Époisses en Chaource. Een prima combinatie. Combineren met een romige risotto, vis of gevogelte in romige saus kan zeker ook.

Momenteel is de jaargang 2022 van deze wijn in Nederland te koop bij Bovino (€ 40,95) en Wijnig (€ 38,95).

Ger Dorlo, NWG Wijnmeester Wijngilde Maastricht

Genoten van ….
Solera 1842 Oloroso VOS Jerez van Valdespino

Deze sherry heb ik twee jaar geleden gekocht in een soort van winkel van Sinkel in De Panne (Belgische kust) voor het luttele bedrag van € 5,00. Waarschijnlijk had de eigenaar van de zaak meer verstand van meuk dan van wijn. Vraag niet hoe het kan, maar profiteer ervan! En dat deden we. Gewoon thuis, want waarom alleen buiten de deur genieten?

De neus blaast je al omver: noot, rozijnen, bosgrond, fudge, paddenstoelen in het algemeen en truffel in het bijzonder, en als je proeft hoef je even helemaal niets anders meer. Nog steeds met hele mooi zuren en niet te zoet (off-dry). We hadden ‘m met gemak nog even kunnen laten liggen, en dat terwijl hij al meer dan 25 jaar oud was toen hij werd gebotteld.

Oloroso is de sherryvariant die oxidatief (zonder de afdichtende florlaag) wordt gemaakt. De gebruikte druivensoorten zijn Palomino Fino (90%) en Pedro Ximinez (10%). De neutrale basiswijn heeft ongeveer 11-12 % alcohol. Na de gisting wordt de wijn versterkt met wijnalcohol tot 17-18% of in dit geval 20%.

Voor € 5,00 zul je hem waarschijnlijk nergens meer kunnen vinden. Internet leert dat je tegenwoordig voor een fles van 50 cl ongeveer € 45,00 betaald.

P.S.: ook De Panne is meer de moeite waard!

Marijke Kop, voorzitter Wijngilde Maastricht

Bezoek aan Bernard Pawis door Arjan Krijgsman, secretaris van Wijngilde Amsterdam

In Duitsland zijn twee wijngebieden waarover je maar weinig hoort en waarvan de wijnen niet of nauwelijks in Nederland te krijgen zijn. Het zijn de oostelijk gelegen wijnbouwgebieden Saale-Unstrut en Sachsen. Kleine gebieden met een beperkte productie, en de daar geproduceerde wijn wordt met name in omliggende grote steden als Leipzig en Dresden gedronken.

De beperkte kwantiteit zegt echter weinig over de geleverde kwaliteit. De wijnen van de tophuizen in deze streken zijn meer dan de moeite waard. Saale-Unstrut en in Sachsen hebben zes VDP-wijnhuizen die zeker een bezoek verdienen. Het zijn Weingut Böhme & Töchter en Weingut Bernard Pawis aan de Unstrut en Weingut Hey aan de Saale. Weingut Martin Schwarz, Weingut Klaus Zimmerling en Schloss Proschwitz-Prinz zur Lippe liggen in Sachsen. Met name Pawis heb ik in de afgelopen jaren met plezier bezocht. Het wijngoed is gevestigd bij het kleine, maar fraaie stadje Freyburg. Dat ligt precies tussen Erfurt en Leipzig, op zo’n 60 kilometer van beide steden.

Pawis is te vinden op een heuvel in het gehuchtje Zscheiplitz, 2,5 kilometer buiten Freyburg. Het complex bevindt zich in een inmiddels gerestaureerd klooster uit de Middeleeuwen. Hier kan de wijn geproefd en gekocht worden, en kan men prima eten in het restaurant. Het uitzicht op Freyburg en het dal van de Unstrut is adembenemend mooi. Het is bijna ongelooflijk, wat Bernard Pawis, die kort na Die Wende in 1990 met een halve hectare en één stalen tank in de garage van zijn ouders begon, inmiddels voor elkaar heeft gekregen. Pawis is met zijn huidige 16,5 hectare en een jaarlijkse productie van 90.000 flessen nog steeds een kleintje, maar levert op veel fronten mooie kwaliteit.

De witte wijnen zijn 25% Riesling, 8% Müller-Thurgau, 20% Weissburgunder, Silvaner, Bacchus, Traminer en Grauburgunder. De rode wijnen zijn gemaakt van onder andere Spätburgunder, en de mooiste wijnen komen van zijn Große Lage. Het is met name de Riesling, die een heel bijzondere indruk op me maakt. Vooral de Muschelkalk en de Buntsandstein. Waar je het begrip mineraliteit soms met een korreltje zout kunt nemen, geldt dat zeker niet voor de Muschelkalk. Het Oostenrijkse wijntijdschrift Falstaff (dat 91/100 punten geeft) schrijft over de ‘Muschelkalk’ Grauer Burgunder Trocken 2022: ‘Zoete bessen in de geur, wilde aardbeien, bosbessen, ook wat honingsnoepjes. De smaak begint zacht, ontwikkelt een medium body, een laagje fenolen en kalkachtige sensaties geven structuur en grip, de rijpe zuurgraad is goed geïntegreerd. Een frisse, verfijnde wijn. ’

En daarmee is geen woord te veel gezegd, het is inderdaad het mineralige dat voor een bijzondere frisheid zorgt. De wijn gaat over de toonbank voor een zeer bescheiden prijs, namelijk 11 euro. Is deze wijn uit de Erste Lage, de wijnen uit de Große Lage kosten bij Pawis tussen 25 en 30 euro. Ook de rode wijnen, naast Spätburgunder ook een Blauer Zweigelt, worden door de beoordelaars hoog gewaardeerd. Naast wijnen biedt Pawis ook gedestilleerd, onder andere een Tresterbrand (Duitse Grappa) en sinds kort ook whisky.

De Hollandse connectie met Monbazillac door Harry Dekker, Wijngilde Breda

Monbazillac, het kleine dorp in de Franse Dordogne-regio, is vooral bekend om zijn zoete witte wijn met dezelfde naam. Het Château de Monbazillac, uit de 16de eeuw, is een indrukwekkend kasteel in de regio, gelegen op een heuvel met uitzicht op de vallei van de rivier de Dordogne en is omgeven door wijngaarden. Het kasteel is niet alleen een historisch monument, maar ook het hart van de gelijknamige wijnregio.

De wijnen van Monbazillac worden voornamelijk gemaakt van drie druivensoorten: Sémillon, Muscadelle en Sauvignon Blanc. Het unieke karakter van Monbazillac-wijnen komt door het gebruik van druiven die zijn aangetast door Botrytis cinerea, ook wel bekend als ’edele rotting’ Deze schimmel zorgt ervoor dat de druiven indrogen en hun suikers en smaken concentreren, wat resulteert in een rijke, honingachtige wijn met een complexe smaak.

De Hollandse connectie met Monbazillac gaat terug tot de 17de eeuw, tijdens de Gouden Eeuw van Nederland. Nederland had toen sterke handelsbetrekkingen met verschillende delen van Europa, inclusief de wijnstreken van Frankrijk. Nederlandse kooplieden hadden een voorliefde voor zoete wijnen, en Monbazillac werd een geliefd exportproduct naar Nederland. De wijn werd hier vooral populair onder de rijke burgers en adel, die deze zoete wijn waardeerden bij desserts of als aperitief.

Daarnaast speelden de Nederlanders een belangrijke rol in de verspreiding en de populariteit van deze wijn buiten Frankrijk. Zij brachten Monbazillac naar de internationale markten, wat bijdroeg aan de reputatie en economische bloei van de regio.

Er zijn ook aanwijzingen dat Hollandse kooplieden en investeerders in die tijd een rol speelden bij de ontwikkeling van de wijnbouw in de regio, door kennis en technieken te introduceren die de kwaliteit van de wijnen verbeterden. Dit versterkte de economische banden tussen Nederland en Monbazillac, die tot op zekere hoogte tot vandaag de dag voortduren, aangezien de wijn nog steeds naar Nederland wordt geëxporteerd en hier gewaardeerd wordt.

Kortom, de Nederlandse betrokkenheid bij Monbazillac heeft bijgedragen aan de historische ontwikkeling en bekendheid van deze Franse wijn. Een band die een interessante mix van handel, cultuur en culinaire waardering vertegenwoordigt.

Het Château de Monbazillac is eigendom van de coöperatieve wijnmakerij van Monbazillac, die verantwoordelijk is voor de productie van de wijn. Bezoekers van het kasteel kunnen genieten van rondleidingen door de wijnkelders, proeverijen, en het aanschaffen van wijnen direct bij de bron.

Al 70 jaar geen UFO’s in Châteauneuf-du-Pape, door Reinier Broeks, Wijngilde Arnhem

In het kleine maar iconische wijndorpje Châteauneuf-du-Pape in de Vaucluse, Zuid-Frankrijk, zijn ufo’s officieel verboden sinds het gemeentelijke besluit van 25 oktober 1954. Het gaat over vliegende schotels en vliegende sigaren – ‘cigares volants’. Het is voor de ufo’s namelijk niet toegestaan over het dorp te vliegen, er te landen en op te stijgen. Lucien Jeune, de toenmalige burgemeester, vaardigde dat verbod uit. Hoewel het decreet op het eerste gezicht een ludieke grap leek, was de onderliggende toon wel wat serieus: aandacht trekken voor het markante dorp met zijn beroemde wijnen.

Een perfecte timing tijdens de UFO-hype van de jaren 50

Het moment was perfect getimed. In de jaren 50 van de vorige eeuw stonden de kranten vol met verhalen van vliegende schotels en buitenaardse wezens. Lucien Jeune, een slimme politicus en voormalig verzetsstrijder, zag zijn kans schoon. Tijdens een wijnbeurs in Parijs kwam hij op het idee om een publiciteitsstunt te organiseren die de naam van Châteauneuf-du-Pape tot ver buiten de landsgrenzen zou brengen. Hij vaardigde het decreet uit, dat niet alleen de media-aandacht trok, maar ook een vleugje humor gaf aan het wat kerkelijke imago van het dorp. De naam staat namelijk voor het ‘nieuwe kasteel van de paus’.

De veldwachter moet handhaven

De tekst van het besluit werd zorgvuldig opgenomen in het gemeenteregister. De veldwachter moest handhaven, en elke ufo die landde in beslag nemen en naar de ‘gemeentelijke opslag’ sturen. De opslag bleef leeg, want het is er nooit van gekomen om daadwerkelijk een ufo in beslag te nemen. Maar het bijzondere decreet bleef wel in het collectieve geheugen van het dorp, en werd een bron van inspiratie en plezier voor de inwoners.

Wereldwijde aandacht voor een klein dorp

En niet alleen in Châteauneuf-du-Pape en in heel Frankrijk was er aandacht van de media. Volgens Pierre Jeune, de zoon van Lucien, ontvingen ze brieven uit landen als Senegal, Brazilië en zelfs de Verenigde Staten. Sommigen schreven om hun geloof in buitenaardse wezens te delen, terwijl anderen ontwerptekeningen van ruimteschepen stuurden om samen de ruimte in te reizen. Het decreet werd zelfs een inspiratiebron voor een rode Rhône-blend van Bonny Doon Vineyard in Santa Cruz, Californië. Zij noemde hun wijn ‘Le Cigare Volant’; de vliegende sigaar.

Het decreet blijft in stand

Vandaag de dag is het verbod op ufo’s nog steeds van kracht. De huidige burgemeester, Claude Avril, ziet geen enkele reden om het decreet in te trekken. Hij benadrukte tegen France Bleu dat het een belangrijk deel van de dorpsgeschiedenis is, en het een sympathieke manier is om het dorp in de schijnwerpers te zetten. ‘Het is een spel, niemand neemt het echt serieus,’ zei hij. Maar het effect van deze stunt is moeilijk te ontkennen – nog steeds komen er televisieteams van over de hele wereld naar Châteauneuf-du-Pape om verslag te doen van dit bijzondere verbod.

Promotie van de lokale wijn

Het ufo-verbod van Châteauneuf-du-Pape was dan ook niet zomaar een stunt, maar een meesterzet in het promoten van de eerste appellation d’origine contrôlée (AOC) van Frankrijk. In een tijd waarin Bourgogne-wijnen populair waren, wist Lucien Jeune met een knipoog en een vleugje ironie de aandacht te vestigen op de eigen wijnen van zijn dorp. En nu, 70 jaar later, blijft Châteauneuf-du-Pape dankzij dit bijzondere besluit in de belangstelling staan – een prachtig bewijs van de kracht van creatief denken en humor.

En de wijnen?

Die vertellen hun eigen fenomenale verhaal. Al decennialang behoort Châteauneuf-du-Pape namelijk tot de wereldtop. Overigens viel het wijnjaar 1954 wel wat tegen door overvloedige regenval en meeldauw. En ook 2024 is een lastig oogstjaar. Dus in het jubileumjaar van het UFO-decreet, het verbod van vliegende schotels in Châteauneuf-du-Pape, kan het dorpje best weer wat aandacht gebruiken.

Website van de maand

De redactie stelt deze maand de website “winepredator” voor. Een website vol verhalen over wijn en de goede keuken.

De link naar de website vind je hier

Deze wijn heeft hout gehad ….! door Dirk de Jong, Wijngilde Gouda 

Bijna iedereen herkent deze kreet. Meestal volgt er dan een explicatie en wordt het nodige eromheen verteld. Zelf krijg ik altijd wat jeuk bij die kreet. Hoezo hout en wat weten we dan verder? Maar omdat ik kortgeleden een leerzame excursie had bij een Küferei (kuiper/vatenmaker) annex vatenhandel, wil ik er wel een paar woorden over kwijt. 

Ik ben al meer dan een kwart eeuw lid van het Rheingauer Weinkonvent (met circa 100 aangesloten wijnboeren). Toentertijd nog opgenomen na een week cursus over de Rheingauer Riesling. Deze wijnclub (vooral veel Riesling en Spӓtburgunder liefhebbers) heeft als verenigingshoogtepunt de zogenaamde Großen Konventstage . Dit driedaagse evenement in Kloster Eberbach te Eltville omvat meestal een bezoek aan een wijnboer (vaak ook lid), een excursie naar een ander wijngebied en festiviteiten rond het opnemen van nieuwe leden. Tijdens deze dagen worden veel wijnen geproefd, waaronder zeldzame exemplaren uit de Schatzkammer. Dit jaar ging de excursie naar het wijngebied Pfalz met onder andere een bezoek aan Küferei Wilhelm Eder in Bad Dürkheim. 

Küferei Eder heeft nog maar maximaal zes serieuze ’concurrenten’ in Duitsland die ook vaten maken. Eder werkt uitsluitend met gecertificeerd eikenhout uit het Pfӓlzerwald. Deze certificering gaat gepaard met een tracering, die zelfs het transport omvat. Het hout wordt als stammen aangevoerd en op het bedrijf gezaagd. Vervolgens wordt het zo’n drie jaar aan de buitenlucht gedroogd om tenslotte in de droogkamer in de juiste conditie te worden gebracht. Het vers gezaagde hout wordt op een speciale wijze buiten gestapeld, zodanig dat er geen water op blijft staan en weer en wind vrij spel hebben. Wordt het hout te vroeg kunstmatig gedroogd, dan is het ongeschikt als hout voor vaten omdat er te veel crack’s ontstaan. De inkoop verloopt via een systeem van inschrijving (na bezichtiging) en de hoogste bieder gaat met de plot naar huis. Het allerbeste hout doet momenteel tot € 8.000 per kubieke meter! De grootste concurrenten van Eder bij de inkoop zijn Franse tonneliers. Gelet op de exportcijfers bestaat het zogenaamde vat van Frans eiken uit circa 60% Duits hout! Deze vaten keren niet als Duitse vaten terug naar de Heimat, maar gaan de hele wereld over onder het blauw-wit-rood! Waarom? Simpel: in Frankrijk staan te weinig eiken van 200 jaar en ouder om aan de vraag te kunnen voldoen en in Duitsland ligt toevallig het grootste aaneengesloten Wald met de gevraagde bomen van de juiste kwaliteit. Dit bos heeft dan ook niet voor niets de bijnaam gekregen Das Miljonen Stück.                                                                                                                              

Behalve barriques – 225 liter, worden allerhande andere vaten in diverse maten en vormen gemaakt, waarbij niet alleen eiken wordt gebruikt, maar ook kastanje, walnoot, kers, acacia, lariks en peer. De vaten vinden hun weg niet alleen naar de wijnboer, maar onder andere ook richting Schnaps-stokers en bierbrouwers. Naast het zelf maken van vaten heeft Eder een grote handelspoot. Zo worden er Amerikaanse vaten geïmporteerd (relatief goedkoop door volledig gerobotiseerde fabricage), gebruikte vaten uit alle windstreken en gebruiksdoeleinden (Sherry, Port, Cognac, whisky en bourbon). De opslaghal voor de handel is zo’n halve hectare groot en elke dag verlaten een á twee volle vrachtwagens het terrein met bestellingen. De kreet Frans of Amerikaans eiken hoeft niet (alleen) op de plaats van herkomst te slaan, maar met de eerste wordt ook bedoeld Quercus robur en de tweede Quercus alba! Vaten worden op dit bedrijf ook ge-refurbished. Zowel de kleine als de hele grote. De hele grote vaten worden in de wijnkelders gedemonteerd, op het bedrijf ontdaan van wijnsteen, gepolijst en de mindere duigen vervangen. Vervolgens worden ze weer terug geplaatst om weer zo’n 30 of 40 jaar mee te kunnen als opslag-of rijpingsvat.  

Na het verhaal over het toasten was ik weer een illusie armer. De top-wijnhuizen willen helemaal geen barriques hebben die door middel van openvuur zijn getoast. Dat is veel te wisselvallig. Met infrarood krijg je een veel betrouwbaarder en voorspelbaarder eindproduct. Daarnaast wordt er ook gebruik gemaakt van (lava)stenen die verhit worden door middel van gloeispiralen, die ingezet worden bij het buigen van de duigen. Bij het buigen wordt ook altijd water ingezet.  De mate van toasting en het effect ervan worden bepaald door de temperatuur en de duur van het gehele proces. Door te spelen met deze combinatie zijn er ruim 100 smaakprofielen te bestellen. Overleg tussen wijnmaker en kuiper is in dezen heel belangrijk. Wat wil de klant met het eindproduct? Wil de wijnmaker vanille, spek, koffie, tabak, brood, karamel? U vraagt, wij draaien. Volgens de heer Eder is de allerlekkerste geur die van een vers gebrand vat. Een van zijn uitspraken tijdens de rondleiding: ‘Een goed vat maakt geen betere wijn, maar van een slecht uitgangsproduct kan het beste vat niks goeds maken!’ 

Onze rondleider (een van de gebroeders Eder) is een pragmatisch mens. Niet alleen de handel in vaten is een bron van inkomsten, maar nu de wijnwereld door onderconsumptie en overproductie in een crisis zit, worden er minder nieuwe vaten verkocht. Om z’n vakmensen aan het werk te houden, worden er – min of meer noodgedwongen – andere producten van de duigen gemaakt. Wilt u een jacuzzi van origineel gebruikt-eiken, of een mooi aanrecht blad? Geen probleem. Zo waren we getuige van een badkuip in wording, geheel uit eiken duigen. (Zie beeld onder)  

Ook de markt voor barrique-vervangende-producten wordt bediend. Tannine uit tot poeder gemalen druivenpitten en kernhout staat op de bestellijst; naast chips in diverse formaten van zowel Amerikaans als Frans eiken. Eventueel ook nog getoast van licht tot heel zwaar. Blokken hout van verschillende formaten, de zogenaamde cubes, en diverse houtsoorten zijn verkrijgbaar. Wil je honingtonen? Bestel dan kastanje. Voor meer kleur? Een oud cognac-vat tot cubes verwerkt kan erbij helpen. Of de (lokale) wijnwetgeving dat alles toestaat is de vraag. Maar kennelijk is er een markt voor. Indien niet voor de wijn, dan zijn deze hulpstoffen wel inzetbaar bij (craft)bier en destillaten. Het spreekt voor zich dat deze producten niet hetzelfde effect hebben als het vat. Maar sommige wijnboeren hebben ook daar een oplossing voor. Zo werd ons tijdens een wijnreis in Zuid-Afrika (2000) op een gerenommeerd wijngoed vol trots getoond dat er grote cubes van eiken ingezet werden en tegelijkertijd gecontroleerd zuurstof in de rvs-tank werd geblazen. 

Kortom, het was een interessante middag met veel eyeopeners. Jammer dat er geen proeverij was met toepassing van de verschillende producten. 

NWG Voorjaarsdag op 12 april 2025 in Gouda
NWG Najaarsdag op 15 november 2025 in Zeist

NWG Voorjaarsdag op 12 april in Gouda/Reeuwijk

Wijngilde Gouda organiseert de Voorjaarsdag op 12 april 2025. Het programma is voor 90% bekend en dat maakt dat je meteen zin krijgt om te komen. Dus zet die datum al in je agenda.

Met als thema van die dag ‘Vernieuwing in de Wijnwereld’ willen wij ‘je informeren over de ontwikkelingen in onze wijnwereld. Niet alleen ten aanzien van de ontwikkelingen bij de ’PIWI-wijnen, maar ook wat de trends in de markt zijn.

Na de koffie start de strijd om de prestigieuze André de Caluwe Bokaal. Dit jaar in een fris, nieuw jasje. De wedstrijd wordt minder moeilijk dan afgelopen jaren. Deze staat open voor alle leden en is leuk en leerzaam om aan mee te doen.

In de middag zijn er twee interessante parallelsessies om je te informeren over de nieuwste ontwikkelingen in de wijnwereld. In een van de sessies neemt Dr. Oliver Trapp, hoofd bij het gezaghebbende Julius-Kühn-Instut van de afdeling Druivenveredeling ‘Geilweilerhof’ in Duitsland, ons mee in de ontwikkeling binnen de PIWI-wereld. Uiteraard wordt zijn presentatie ondersteund met de nodig wijnen, deze presentatie is in het Engels.

Helaas heeft de tweede spreker afgezegd en zijn druk bezig om dit hiaat begin januari in te vullen.

Voor partners is er een speciaal ochtend- en middagprogramma rond Bodegraven en Gouda.

Het evenement vindt plaats in vergadercentrum De Brug in Reeuwijk, een centraal gelegen locatie in Nederland die goed bereikbaar is.

Programma van de dag:
10:00: Ontvangst met koffie, thee en lokale lekkernijen;
10:30: Start van de wedstrijd om de André de Caluwe Bokaal;
12:30: Uitgebreide lunch met lokale producten;
13:30 – 17:00: Twee parallelsessies van anderhalf uur;
17:00: Prijsuitreiking van de André de Caluwe Bokaal;
Rond 18:00 sluiten we de dag af met een goed glas wijn;

Het volledige programma en het overzicht van de kosten wordt eind januari verstuurd. Het inschrijven gaat via een webformulier, snel en simpel. Houd je mail in de gaten!

Tot 12 april 2025 in Reeuwijk

NWG Najaarsdag op 15 november in Zeist

In de ochtend vinden de vergadering met de voorzitters en de vergadering met de NWG Wijnmeesters plaats. Na de lunch volgt een Masterclass voor alle leden.

Colofon

Deze Tannine 27 van januari 2025 is een uitgave van het Nederlands Wijngilde.
Tannine verschijnt 6x per jaar, meestal op de eerste zaterdag van de oneven maanden.
Redactie: Harry Dekker (Breda), Joke Scholtens (Amsterdam), Marijke Kop (Maastricht), Reinier Broeks (Arnhem) en Wim Schepman (Nijmegen).
Deze keer met medewerking van Steven van der Linde (landelijk voorzitter), Gies Stolze (landelijk NWG Wijnmeester), Yolanda Dols (Wijngilde Maastricht), David Hoeksema (Wijngilde Maastricht), Ger Dorlo (Wijngilde Maastricht), Arjan Krijgsman (Wijngilde Amsterdam), Dirk de Jong (Wijngilde Gouda), en Wijngilde Gouda.

Tannine 28 verschijnt begin maart 2025.
Tips over te interviewen personen, interessante websites etc. zijn van harte welkom via de redactie.

Tannine wordt als nieuwsbrief rechtstreeks door de redactie aan de meeste leden verspreid. Sommige leden ontvangen Tannine echter pas later via het secretariaat van hun afdeling.
Als je Tannine ook rechtstreeks wilt ontvangen, kun je je hier aanmelden.