NWG Nijmegen: Portugal “Bonjardim & friends”

Wijnen van Bonjardim en St. Anna wijn.

Organiserend comité: Wil Lenders, Jan Jans, Karel Smits.

Inleiding:

Portugal is een interessant wijnland. De Portugese wijnen hebben een eigen identiteit door het gebruik van veel autochtone druivenrassen, die je elders in de wereld nauwelijks tegenkomt. Er worden bovendien veel wijntypen geproduceerd, zoals sprankelend frisse witte wijn, volle zoete wijn, zowel zware als moderne en fruitige rode wijnen en de beroemde versterkte wijnen zoals Port en Madeira.

In de afgelopen jaren hebben wij dan ook vaak Portugese wijnen op de proeftafel gehad. Vrijwel alle wijngebieden van noord naar zuid, zijn daarbij aan de orde geweest.

In deze proeverij concentreren wij ons op het aanbod van een specifieke producent, de wijnen van Albergue do Bonjardim, een wijngoed van ons medelid Wil Lenders en haar man Huub in Nesperal, in de wijnregio Beira Interior in het midden van Portugal, gelegen aan de grens met Spanje.

Daarnaast proeven wij wijnen van een Nijmeegse importeur, St. Anna Wijn, die een tweetal kleine huizen uit Alentejo en Estremadura vertegenwoordigt.

Beiras

De Beiras vormen een afscheiding tussen het groene noorden en het droge zuiden van Portugal. De Beiras, bestaande uit drie provincies, worden niet gezien als de grote toeristenoorden van Portugal, maar deze provincies zijn en waren wel van betekenis vanwege de handel en de verdedigingswerken die vroeger van belang waren. Door de gehele omgeving zijn signalen van vreemde overheersing te vinden.

Conimbriga is de belangrijkste Romeinse vindplaats van Portugal. De Romeinen woonden hier namelijk al in de 2e eeuw v.Chr., maar daarvoor was hier al een Keltische nederzetting. Coimbra, de hoofdstad van Beira Litoral en de 3e stad van Portugal, heeft zijn naam ontleent aan Conimbriga. Afonso Henriques (de koning van het nieuwe Portugal) verhuisde in deze tijd met zijn hof naar Coimbra, daardoor is Coimbra meer dan een eeuw de hoofdstad van Portugal geweest.

De gevechten die in dit gebied hebben plaatsgevonden hebben hun sporen nagelaten. Er zijn veel versterkte kastelen en steden in deze omgeving, met name langs de oostgrens zijn vele forten te vinden omdat deze werd gezien als kwetsbaar vanwege de Spanjaarden. Deze forten zijn tijdens de onafhankelijkheidsoorlog tegen Spanje in de 17e eeuw en tegen de troepen van Napoleon zwaar op de proef gesteld, maar in deze tijd is het prachtig om door dit gebied te wandelen en de kastelen en forten te bekijken. Op het gebied van eten en drinken bieden de Beiras enkele hoogtepunten, namelijk de meest geliefde kaas van Portugal, het speenvarken en een aantal rode streekwijnen.

De Beiras bestaat uit drie provincies die samen het midden van Portugal vormen. De Beira Litoral, de kustprovincie, de Beira Alta en de Beira Baxa die de grens met Spanje vormen. Er zijn prachtige stranden, kleine baaien een heuvel- en bergachtig landschap en vele pittoreske dorpjes en steden met een rijke historie.

Het is een zeer groot wijnbouwgebied, ten zuiden  van Vinho Verde en Trás-os-Montes en ten noorden van de Estremadura, Ribatejo en Alentejo. Beiras strekt zich uit van de Atlantische Oceaan tot aan de Het gebied is tamelijk bergachtig. Wijnbouw wordt meestal bedreven tussen 400-500 meter boven zeeniveau.

De wijngebieden liggen vooral ten noordoosten van Coimbra. Het gebied kent viertal DOC’s: Bairrada, Dão, Beira Interior (DOC sinds 1999), Tavora-Varosa (DOC sinds 1999) en een IPR : Lafões en een aantal regio’s voor streekwijnen, Vinhos Regional.  De wijngaarden van Bonjardim liggen in de Vinho Regional Terras da Beira.

Vinho regional Terras da Beira

De nieuwe appellation Vinho Regional Terras da Beira strekt zich uit van de middeleeuwse stad Figueira de Castelo Rodrigo in het noorden naar Castelo Branco in het zuiden, van het woeste oostelijke hoogland aan de Spaanse grens tot de bergketen van de Serra de Estrela in het westen. De regio omsluit drie kleinere gebieden die samen de appellation DOC Beira Interior vormen. Twee van deze gebieden liggen in het ruige, bergachtige noorden rond de stadjes Pinhel en Castel Rodrigo, terwijl Cova da Beira ligt in een heuvelachtig gebied in het zuiden, waar de druiven gemakkelijker rijpen dan in de wijngaarden op de berghellingen in het noorden.

De Serra de Estrela is de hoogste bergketen van Portugal. Hij geeft beschutting, waardoor er in Beira Interior en de Terras da Beira een meer continentaal klimaat heerst dan in de Dão. De zomers zijn er warm en droog en in de winter kan het koud zijn, met vaak sneeuwval.

Op de berghellingen van Beira Interior liggen enkele van de hoogst gelegen wijngaarden van Portugal, op 300 tot 700 meter. De koele nachten maken dat de druiven langzaam rijpen, ondanks het  feit dat het overdag heel warm kan worden. Deze combinatie van hoogte, de granieten bodem en de warme zomers kunnen zorgen voor aromatische, fruitige wijnen.

Albergue do Bonjardim

Albergue do Bonjardim ligt in het plaatsje Nesperal, centraal in Portugal, in het zuidelijke deel van Beira Interior  bij Castelo Branco, ongeveer 1,5 uur rijden naar de Atlantische Oceaan en de Spaanse grens. De hoogst gelegen bergketen van Portugal, de Serra da Estrela, ligt op ongeveer 2 uur rijden. Lissabon, en Porto liggen op iets meer dan 2 uur rijden van Albergue do Bonjardin. Coimbra de universiteitsstad ligt op een uur en een kwartier afstand.

Het wijngoed is klein, ongeveer 3 hectare, met een productie van 35 hectoliter per hectare. Duurzaamheid en respect voor de natuur staan voorop. Hun missie:  ‘ Door geen kunstmest te gebruiken, moeten de wijnstokken diep gaan om hun mineralen te vinden. Diepe wortels hebben minder last van droogte. Zonder het gebruik van herbiciden zorgt de grote variëteit aan planten in de wijngaard voor veel verschillende soorten insecten die elkaar in balans houden en zo geen ziekten veroorzaken. Daardoor hebben wij geen insecticiden nodig en zijn wilde gisten actief. Het gebruik van “contact-fungiciden”, schimmelbestrijdingsmiddelen die niet in het sap van de wijnstokken komen, laat geen residuen achter in de druiven en de wilde gistcellen blijven actief om de suiker in alcohol te veranderen en geven de wijn de authenticiteit van de bodem, het klimaat en de wijnstokken mee. Door de arbeidsintensieve biologische teeltwijze en de traditionele vinificatie in granieten tanks creëren wij werkgelegenheid in de buurt’.

De wijnen van Bonjardim

• Branco 2018

Een blend van Fernão Pres en Alvarinho. De eerste geeft de wijn zijn aroma en stevige body, de tweede frisheid en een slanke elegantie.

• Rosé Espumante de Qualidade, Methodo Classico, Brut Natural

Een mousserende rosé, gemaakt van het sap van de Baga, de klassieke druif van de Bairrada

• Bonjardim

De ‘signature’ wijn, gemaakt van Touriga Nacional met een klein percentage Syrah. Veel kracht en primaire fruitsmaken, ondersteund door kruidigheid, aardse tonen en een lichte houttoon.

• Bonjardim Reserva

Sinds 2011 wordt een Reserva gemaakt van alleen Touriga Nacional, geoogst uit de hoger gelegen percelen van het wijngoed. Een krachtige wijn met veel primair fruit en een robuuste body met secundaire en tertiaire aroma’s van peperkoek, gedroogde pruimen en vanille. Een wijn om te ouderen.

• Vinho Fino (tipo Vinho do Porto)

Deze wijn is een specialiteit, gemaakt ter ere van de prijs, “wijnproducent van het jaar” . Laat geoogste druiven van de Touriga Nacional zijn op de tradtionele manier ‘met de voeten getreden’  en verwerkt tot een Portachtige wijn.

• Moscatel

Een liquoreuze wijn, gemaakt volgens een (mogelijk niet geheel begrepen) mondeling overgeleverd oud streekrecept.

Sint Anna wijn

Portugese wijnen zijn verrassend lekker maar in Nederland nog weinig bekend. Dat is jammer en daar willen wij verandering in brengen door smaakvolle wijnen aan te bieden.

Omdat we zelf rechtstreeks uit Portugal importeren, is er geen tussenhandel en kunnen we redelijke prijzen hanteren. We proeven en selecteren onze wijnen zelf bij de wijngaard. Ook helpen we elk jaar een dag mee met de oogst, in de Alentejo.

Een deel van de opbrengst van Sint Annawijn gaat naar ons voedselkeukenproject in de buurt van Porto.

Het idee om zelf wijn te gaan importeren kwam spontaan opgeborreld toen we in Portugal in een restaurant een ‘prato do dia’ (bord van de dag) scoorden met een heerlijk wijntje, de Adega do Moleiro Tinto. We beseften al nippend dat Portugezen hun wijn echt met zorg produceren en dat goede wijn een verrijking kan zijn in het dagelijks leven, in goede én in slechte tijden.We zochten de producent op en waren verrast door de vele andere heerlijke wijnen die we proefden!

Over onze wijnen

Onze wijn komt uit twee verschillende streken in Portugal: de Estremadura en de Alentejo

De Estremadura (tegenwoordig Lisboa)
Deze wijnstreek van kleine wijnboeren ligt ten Noorden van Lissabon. Onze producent Santos & Santos is een familiebedrijf en gevestigd in Ponte do Rol in de gemeente Torres Vedras, een van de 9 DOC’s van Lisboa.

Van Santos & Santos hebben wij momenteel de volgende wijnen: de Adega de Moleiro (rood en wit), de Josel rosé, de Fonte Santa (rood en wit en leve) en de Quinta da Cidadoura (rood).
Santos & Santos is ook eigenaar van Herdade da Fonte Coberta.

De Alentejo
Herdade da Fonte Coberta ligt in het hart van de Alentejo, 5 km buiten Evora.
In 2003 is de familie Santos hier begonnen met de aanplant van verschillende druivenrassen. Herdade da Fonte Coberte heeft een oppervlakte van 190 hectaren met de volgende rode druivenrassen: Trincadeira, Aragonez, Alicante Bouschet, Alfrocheiro, Castelão, Cabernet Sauvignon, Touriga Franca en Syrah.

Voor de productie van witte wijn gebruiken ze : Antão Vaz, Fernão Pires, Arinto, Chardonnay en Roupeiro.

Per jaar wordt nu ongeveer 150.00 liter witte wijn en 800.000 liter rode wijn geproduceerd.

Van deze wijngaard hebben wij momenteel zes wijnen: de Ouro do Monte (rood en wit), de Santa Esperanca (rood, wit en rosé), de Cajado Real (rood en wit), de Bolota Dourada (rood), de Reserva Syrah (rood), de Reserva Alicante Bouschet (rood) en de Herdade da Fonte Coberta Reserva (rood en wit).

Overeenkomst met Albergue de Bonjardim ligt deels in de gebruikte druivenrassen, maar vooral in de biologische manier van werken in zowel de wijngaard als in de kelder:

José Fonseca is onze oenoloog, wijndeskundige.
Het proces van een goede wijn gaat niet alleen om oogsten en wijn maken.
José begeleidt de wijn vanaf het allereerste begin tot in de fles. Als in het vroege voorjaar de druivenplanten beginnen te groeien, is hij al bezig om de ecologische omgeving te optimaliseren: wat heeft de plant nodig om optimaal te groeien zonder middelen toe te voegen; op de juiste tijd dieven, omgeving schoonhouden, regelmatig zien en proeven hoe de druiven groeien en het juiste moment van de oogst bepalen. José heeft hele stellige opvattingen over wat naar zijn smaak een goede wijn is: hij moet blijven verrassen, zowel in geur, smaak als afdronk; zacht zijn en een belevenis zijn.