NWG Nijmegen: Bulgarije, Roemenië en Moldavië

Organiserend comité: Ben Boersema , Bert Koeneman, Bastiaan du Pau

Wijngebieden aan de westkant van de Zwarte Zee

Inleiding
Het gebied rond de Zwarte zee heeft een geschikt klimaat voor de wijnbouw. Er is dan ook in deze regio al een oude wijncultuur. Maar, hoewel de omstandigheden dus gunstig zijn, speelt wijnbouw er geen grote rol. Met uitzondering van Bulgarije. De meeste wijnen zijn ouderwets en kunnen niet meer mee in de wereldwijde concurrentie. Jarenlange communistische overheersing heeft geleid tot een grote achterstand: de meeste wijngaarden en installaties zijn slecht onderhouden. Met hulp van investeerders zouden dit echter wijnlanden van enorme betekenis kunnen worden, die niet alleen veel, maar ook goede wijnen produceren.

Wij concentreren ons op 3 landen aan de westkant van de Zwarte Zee:

Bulgarije
Roemenië
Moldavië
Bulgarije
Bulgarije ligt ten westen van de Zwarte Zee. De noordelijke grens met Roemenië wordt voor een groot deel gevormd door de Donau. De Bulgaarse wijngebieden hebben samen een oppervlakte van 110.000 hectare. Zij liggen over het hele land verspreid; alleen rond de hoofdstad Sofia zijn geen wijngaarden.

Bulgarije leek het meest succesvolle wijnland van Oost-Europa te worden, met hulp van de Universiteit van Californië in Davis. Rond 1970 adviseerde deze universiteit de Bulgaarse wijnboeren om internationale druivenrassen te gaan aanplanten en vooral volle rode wijnen te gaan produceren. Maar omdat veel Bulgaarse wijnen tegen bodemprijzen werden geëxporteerd, bleven verdere investeringen in de bedrijven uit.

Druivenrassen
Iets meer dan de helft van de aangeplante druivenrassen is blauw. Van deze blauwe rassen is 60 % Cabernet Sauvignon en Merlot. Inheemse Bulgaarse blauwe rassen zijn Pamid, Gamza, Melnik en Mavrud.

Bij de witte rassen is Rkatsitelli het belangrijkst. Ook staan er verschillende muskaatdruiven aangeplant. Daarnaast komen rassen als Chardonnay, Ugni blanc, Sauvignon, Riesling en Aligoté veel voor.

Wijnwetgeving
Sinds 1978 heeft Bulgarije een wijnwet. Het land is bezig de wet aan te passen aan de Europese regelgeving. In de wijnwet van 1978 maakt de Bulgaarse wetgever een onderscheid tussen de volgende niveau’s:

‘Standard Wines’, Dit zijn de tafelwijnen.
‘High Quality Wines’. Dit zijn de Wijnen met een ‘Declarode Geographical Origin’ (DGO); erkend herkomstgebied. Er zijn 43 DGO’s. Binnen deze groep zijn er 27 ‘Region Controliran’ gebieden, vergelijkbaar met de Europese VQPRD-wijnen. Alle ‘Controliran’ wijnen worden eerst door een Staatsproefcommissie beoordeeld. Op het etiket van deze ‘Region Controliran’ wijnen moeten de volgende zaken vermeld staan:
Het woord ‘Controliran’
De regio
Het druivenras
‘Controliran’ wijnen die lang op hout hebben gerijpt, mogen ‘Reserve’ op het etiket vermelden. Witte reservewijnen moeten minimaal 2 jaar op hout rijpen, rode 3 jaar.

Wijngebieden
Bulgarije is in 5 wijnregio’s verdeeld:

Noord-Bulgarije
Hier produceert men even veel witte als rode wijn. De gebieden rond Suhindol, Russe en Svishtov zijn belangrijke wijncentra. De wijnen van Cabernet Sauvignon, Merlot en de lokale Gamzadruif hebben de hoogste kwaliteit. De wijnen van de Gamzadruif zijn fruitig als zij jong zijn. Zij kunnen echter ook goed rijpen en ontwikkelen dan een volle, rijpe smaak.

Oost- Bulgarije
Deze regio langs de Zwarte Zee produceert vooral witte wijn. Belangrijke wijncentra zijn de gebieden rond Khan Krum en Varna. Vooral de Chardonnays zijn hier de moeite waard.

Zuid-Bulgarije
Zuid-Bulgarije produceert de meeste wijnen van het land – ongeveer 40 % van de wijnen komt hier vandaan. De wijnmakers produceren vooral zware, rode wijnen. Het belangrijkste ras is Cabernet Sauvignon, dat alleen gebruikt wordt voor assemblages met Merlot en de lokale Mavrud. De beste wijnen komen van de wijngaarden rond Plovdiv en Assenovgrad.

Zuidwest-Bulgarije
Dit gebied ligt tegen de Griekse en Servische grens. Het is het warmste deel van het land, waar vooral rode wijnen worden gemaakt. De Melnik is het belangrijkste druivenras. Melnik is ook de naam van het productiegebied. Dit gebied heeft een bodem van klei en zand. Daarop groeit de Melnik zeer goed. Hij geeft de wijnen een eigen karakter: krachtig en een dieprode kleur. Belangrijkste producenten zijn Damianitza, Karsovo en Kjustendil.

Centraal Bulgarije
Het centrale deel van Bulgarije is bergachtig. Ook dit gebied produceert betere rode dan witte wijnen. De Cabernet Sauvignon doet het goed op de heuvels van Sliven, Oryahovica en Stara Zagora. Meer naar het noorden op de heuvels van Stambolovo doen de Merlot en Gamza het goed. De ‘Reserve’ van deze streek behoren tot de beste van het land.

Recente ontwikkelingen
In de jaren ’90 werden de kelders en bottelarijen die voorheen in staatshanden waren, geprivatiseerd. Sommige van de betere kelders trokken West-Europese investeerders en EU-investeringsfondsen aan, die soms met miljoenen dollars over de brug kwamen. Er is nog steeds geen tekort aan investeerders die goedkope Bulgaarse wijn voor financieel gewin willen gebruiken, maar het land is bezig de wijnbereiding en druiventeelt beter te integreren om de oude reputatie voor robuuste, fruitige wijnen te heroveren. De meerderheid van de wijnproducenten beseft dat controle over druiven van het grootste belang is en zij gedragen zich daarnaar. De eerste grotere bedrijven die beduidend in wijngaarden investeerden waren Sudinhol, Stork Nest Estate en Haskovo.

De grote oude kelders uit de communistische tijd worden nog steeds gekocht en verkocht, gesplitst en gecombineerd. Tot de lijst van hoopvolle investeerders binnen Bulgarije en vooral daarbuiten hoort de Italiaanse textielmagnaat Eduardo Miroglio, wiens Pinot noir aanplantingen op een klein, specialistisch bezit in Elenovo in de bergen veelbelovend is.

Bessa Valley heeft geprofiteerd van investeringen door Graaf Stephan von Neipperg, de eigenaar van 6 wijngoederen in de Bordeaux, waaronder Canon-La Gaffelière en La Mondotte in St-Emilion. Sinds 1999 is de Franse oenoloog Mark Dworkin, werkzaam bij o.a. Château Clarke, verantwoordelijk voor de wijngaard en de kelder van Bessa Valley.

Château Le Val is eigendom van een Amerikaanse robotfabrikant.

Inmiddels richten de Bulgaarse wijnmakers hun aandacht steeds meer op hun eigen respectabele druivenrassen. Mavrud is een fijne, laatrijpende, karaktervolle blauwe druif, die gezonde, kruidige, langlevende rode wijnen kan opleveren. Hij wordt steeds meer aangeplant, vooral in het zuiden rond Plovdiv en Assenovgrad, omdat hij ook een lang groeiseizoen nodig heeft. Melnik is een nog zeldzamere, zuidelijke specialiteit, die wordt verbouwd bij de Griekse grens. Hij geeft geurige, krachtige wijnen die soms lang kunnen rijpen op eikenhout. Pamid komt meer voor en geeft bleke, gulle wijn. Een nieuwkomer is Rubin, een Bulgaarse kruising van Nebbiolo en Syrah.

Adressen
Bessa Valley Ognianovo, www.bessavalley.com , Château Copsa, Moskovets, www.copsa.bg , Medi Valley, Smochevo Rila County ( wijngoed van het jaar 2016 in Bulgarije) www.medivalleywinery.com , Edoardo Miroglio Wine Cellar, Elenova www.emiroglio.wine.com , Santa Sarah, Goritza (bekend van het merk Zar Simeon) , www.bulgarianwine.net

Villa Melnik, Harsovo, www.villamelnik.com

Roemenië

Roemenië is veel groter dan het buurland Bulgarije en grenst verder aan Servië, Hongarije, Oekraïne en Moldavië. Een deel van Moldavië ligt op Roemeens grondgebied (Roemeens Moldavië). In het oosten ligt de Zwarte Zee.

Het is een groot wijnland als het om hoeveelheden gaat: er is 248.000 ha. wijngaard en het land produceert 5,5 miljoen hl. Wijn. Daarmee is het het 6e. land van Europa. Roemenië produceert meer dan Bulgarije of Oostenrijk. Toch komen er minder Roemeense dan Oostenrijkse wijnen op de West-Europese markt. De Roemeense wijnindustrie heeft zich altijd meer op Rusland gericht. Na het uiteenvallen van het Oostblok is dat langzaam aan het veranderen en investeren wijnboeren en wijnmakers ook in kwaliteit.

Druivenrassen
In Roemenië staan zowel inheemse als internationale druivenrassen. Veel gebruikte rassen zijn:

Witte druivenrassen Blauwe druivenrassen
Banat Riesling Cabernet Sauvignon
Chardonnay Babeasca neagra
Feteasca alba Feteasca neagra
Gewürztraminer Merlot
Grasa Pinot noir
Muscat
Rülander (Pinot Gris)
Tamaiîoasa Romanesca
In het algemeen zijn de witte beter dan de rode. De beste droge witte wijnen komen uit het Tirnavegebied in Transsylvanië. Bij Cotnari, in Roemeens Moldavië, worden edelzoete wijnen gemaakt, die de moeite waard zijn.In het zuidoosaten staat vooral Pinot noir, samen met enkele andere internationale rassen.

Veel van de wijnstokken in de Roemeense wijngaarden zijn oud. Deze zouden daarom mooie, complexe wijnen kunnen opleveren, maar vanwege het achterstallig onderhoud is daar geen sprake van: zij geven vooral wijnen van een matige kwaliteit.

Wijnwetgeving
Roemenië heeft een wijnwetgeving die lijkt op de Duitse wijnwet. De volgende indeling wordt gemaakt:

Tafelwijn
Regionale kwaliteitswijn uit beschermd herkomstgebied
De kwaliteitswijnen zijn onderverdeeld naar mostgewicht. De onderstaande namen op het etiket duiden de verschillende categoriën aan:

Categoriën Kwaliteitswijnen
Roemeense aanduiding op het etiket Nederlandse omschrijving Mostgewicht
Vin de Masa Tafelwijn laag
Vin de masa superior Iets betere tafelwijn
Vin de calitate superiora Kwaliteitswijn
Zijn interessant Kwaliteitswijn met herkomstaanduiding:
Cules de maturitatea deplina, of tîrziu Spätlese
Cules de maturitatea de innibilare, of cules selectionat Auslese
Cules de stafidirea boababelor Trockenbeerenauslese hoog
Op weg naar erkenning door de Europese wijnwetgeving heeft Roemenië een groot probleem: na de communistische tijd is de grond weer geprivatiseerd. De staatsbedrijven zijn overgenomen door veel kleine, maar weinig vermogende producenten. Om geld te besparen werden de Vitis Vinifera-rassen vaak vervangen door hybride rassen, die beter bestand zijn tegen ziekten. Meer dan de helft van de wijngaarden is met deze hybriden beplant. De Europese wijnwetgeving erkent deze niet, maar er is ook geen geld voor herbeplanting. Hierdoor is de toekomst voor veel Roemeense wijnboeren onzeker.

Regionale indeling
Roemenië is opgedeeld in 8 wijnregio’s:

Crisana. Deze regio produceert witte wijnen
Transsylvanië. Ook hier witte wijnen. Het belangrijkste gebied is Tirnave. De wijngaarden liggen op grotere hoogte,waardoor het klimaat frisser is. Vooral de droge, halfdroge of zoete Traminers zijn interessant.
Deze regio produceert witte wijnen
Moldavië. Hier witte zowel als rode wijnen. Bucium is een witte wijn van de Aligoté. Ook de Traminer doet het hier goed. De Nicoretistreek is bekend om haar rode wijn van de lokale Babeasca neagra druif. Uit Cotesti komt goede wijn van de Pinot noir. Cotnari wordt ook wel ‘ de parel van Moldavië’ genoemd. Hier wordt de bekendste wijn van Roemenië, een edelzoete wijn van de druiven Grasa en Tamilosa, gemaakt
Hier produceert men rode en witte wijnen. Uit het subdistrict Murfatlar komen prima rode wijnen.
Dealu Mare. Deze regio produceert vooral rode wijnen met een laag gehalte aan tannines. Het gebied ligt aan de voet van de Karpaten, ten noordoosten van Boekarest. Het landschap lijkt op dat van de Côte d’ Or.
Oltenië. Zowel rode als witte wijnen. Vooral de zoete witte wijnen zijn interessant
Hier vooral rode wijnen.
De beste witte wijnen komen uit de noordelijke regio’s: Transsylvanië en Moldavië. De beste rode wijnen uit Dealu Mare en Dubroudja. De rode wijnen krijgen vaak een lange houtrijping en hebben zoete tonen.

Recente ontwikkelingen
In tegenstelling tot Bulgarije was Roemenië geen exportland. De meeste wijn werd in het land zelf gedronken. Er was ook maar een (staats)-bedrijf dat een licentie had om Roemeense wijn te exporteren. Hierin is verandering gekomen sinds de wijnbouw in de jaren ’80 is geprivatiseerd. Hiermee kwam ook de weg vrij voor buitenlandse investeringen. Vooral sinds de aansluiting bij de EU in 2007 was ‘Europees‘ geld behulpzaam bij de uitbouw en modernisering van de wijnbouw. Bovendien had Roemenië toegang tot de Europese markt

Zo werkt sinds 1999 oenoloog Rudi Krizan uit het Oostenrijkse Burgenland als keldermeester bij het wijngoed Liliac in Transsylvanië. Hij wist in 2016 zowaar de Oostenrijkse specialist in edelzoete wijnen, Gerhard Kracher, naar Roemenië te halen om te adviseren bij het maken van een Eiswein.

Bij het wijngoed Alira, een oud bedrijf met 100 hectare wijngaard werd de wijn in een coöperatieve kelder gemaakt, totdat de Frankfurter ex-bankier en investeerder Gerhart Hauptmann, die met Graaf Neipperg ook al een belang had in het Bulgaarse Bessa Valley ook hier mogelijkheden zag. Met zijn investering werd een moderne kelder gebouwd en ook hier werd de oenoloog Mark Dworkin ingeschakeld.

Onlangs werd een private organisatie opgericht, de APVR, (Associata pentu Promovarea Vinlui Românesc) die als oogmerk heeft de kwaliteit van de Roemeense wijn te verbeteren en te promoten op de internationale markt. Hun gezamenlijke ambitie blijkt uit het feit dat zij zich een vereniging noemen van Premium Wines of Rumania, zie www.premiumwinesofromania.com . 17 producenten uit alle wijngebieden van Roemenië hebben zich bij deze vereniging aangesloten. De vereniging presenteerde zich voor het eerst op de Weinmesse Vinworld in november 2017 in Berlijn.

Adressen
Alira, Dobrogea , www.alira.ro , Aramic, Silagiu, www.crama-aramico.ro , Avincis – Vila Dobrusa, Dragasani, Baueer Oliver, Dragasani , www.cramabauer.com , Davino, Dealu Mara , www.davino.com , Liliac, Batos www.liliac.com , Oprisor, Oltenia www.crama-oprisor.ro Prince Stirbey, Dragasani, www.stirbey.com , Valea Verde -Terra Regis, Bagaciu, www.terraregis.de

www.crameromania.r

Moldavië

Moldavië ligt ten noorden van Roemenië. Het ligt als een enclave ingeklemd in de Oekraïne. Het heeft net zoveel wijngaardoppervlak als Bulgarije: 110.000 hectare. Moldavië grenst weliswaar niet aan de Zwarte Zee, maar dit water beïnvloedt het klimaat wel.

In het land staan vooral Franse wijnrassen. Dat komt doordat het land lange tijd bij Rusland hoorde. De Russische Tsaar Alexander I nodigde aan het begin van de 19e. eeuw Franse wijnmakers uit om hun kennis over te dragen aan de Moldavische wijnmakers. De Fransen namen daarbij hun eigen druivenrassen mee: Cabernet Sauvignon, Pinot noir, Merlot, Chardonnay, Aligoté en Sauvignon blanc. Deze druivenrassen staan er nog steeds.

De Moldavische geschiedenis is er een van touwtrekken tussen Rusland en Roemenië. Gelukkig voor de grote (grotendeels Roemeense) bevolking won geen van beide partijen en werd Moldavië in 1991 onafhankelijk. Oorspronkelijk werd het gebied aangeduid als Bessarabië. De naam Moldavië kwam pas na de scheiding van de rest van Moldavië in zwang; de inwoners van Roemeens Moldavië worden als Roemeens beschouwd.

Moldavië is een klein land, de oppervlakte beslaat ongeveer twee derde van Nederland. Er wonen 4,5 miljoen mensen.

Moldavië heeft een goed klimaat en vruchtbare landbouwgronden. Het ligt op dezelfde breedtegraad als Bordeaux, maar is qua klimaat meer vergelijkbaar met de Bourgogne. De meeste wijngaarden liggen op hellingen langs vele rivieren op relatief arme grond. Het klimaat wordt getemperd door de Zwarte Zee. De winters zijn nu en dan zo koud, dat onbeschermde wijnstokken kunnen bevriezen, maar de oude, gevestigde wijngaarden op de beste locaties, genieten een vrijwel ideaal klimaat.

De regio Codru, waar ook de hoofdstad Chisinau ligt, is daarnaast bekend vanwege de indrukwekkende kelders van o.a. Cricova, Milestii Mici, Cojusna, Stauceni en Vismos. Hier liggen miljoenen flessen opgeslagen in ondergrondse steengroeven die zijn uitgehouwen voor de aanleg van de hoofdstad Chisinau. Cricova is met 60 kilometer nog altijd de langste kelder ter wereld. Toeristen worden in auto’s rondgeleid. Verschillende wijncollecties worden hier bewaard, zoals die van Hermann Göring, die na de Tweede Wereldoorlog door de Russen naar Moldavië is gebracht.

Ook nu is Moldavië een land waar internationale wijnmakers actief zijn.

De Moldavische wijnbouw vindt plaats in de volgende gebieden:

Centraal Moldavië
Hier staan vooral de blauwe Saperavi (bekend uit Georgië) en de witte Sauvignon en Chardonnay

Zuidelijk en zuidoostelijk Moldavië
Hier is het droger en warmer, waardoor er meer blauwe druiven groeien. De Merlot is het belangrijkst, gevolgd door Cabernet Sauvignon, Pinot noir en Saperavi. Er staan ook witte druiven: de Aligoté komt het meest voor, gevolgd door de Rkatsiteli (ook bekend uit Georgië) , Sauvignon, Feteasca Chardonnay en Traminer.

Noordelijk Moldavië.
De wijngaarden van het district Balti leveren vooral witte wijnen. In het district Pucari is de Cabernet Sauvignon de belangrijkste druif. De Romanesti is een prima rode wijn die genaakt wordt ten noorden van de hoofdstad Chisinau. Deze Romanesti is genoemd naar de vroegere eigenaars van het wijngoed: de tsarenfamilie Romanov.

Adressen
www.winesofmoldova.com , www.anderewijn.nl , www.dewijnhoek.nl ,

Bronnen
Klosse e.a., Aan de slag met wijn, Hugh Johnson & Jancis Robinson Wijnatlas, Vinum november 2017: Dank Investoren im Aufwind. www.winesofromania.com