NWG Nijmegen: Bordeaux, rechteroever

Organiserend comité: Theo Gasseling, Marc Perriens, Martijn Hoogeboom, Hans Peters

Bordeaux, de rechteroever

Kenmerken van het gebied
Aan de rechteroever van de Dordogne liggen de gebieden St. Emilion, Pomerol, Fronsac, Côtes de Francs en Côtes de Castillon. De verzamelnaam hiervoor is de Libournais, genoemd naar de belangrijkste stad vaan de rechteroever: de havenstad Libourne. Echter, niet Libourne, maar St-Emilion is de informele wijnhoofdstad van dit gebied. De stad ligt bovenop een grote kalkrots. De huizen in St-Emilion en veel châteaus zijn gebouwd van kalksteen. De bodem van de rechteroever bestaat overigens niet alleen uit kalk, maar ook uit klei, kiezel en ijzer.

Het hele gebied heeft hetzelfde aantrekkelijke landschap als Entre-Deux-Mers en straalt vredige rust uit. Het gebied oogt minder imposant dan Médoc.

Op de linkeroever van de Garonne heeft de Cabernet Sauvignon een hoge kwaliteit en staat daar veel aangeplant; hier is die van ondergeschikt belang. Op de rechteroever is Merlot dominant, met als tweede druif Cabernet Franc. De meeste wijnen van de rechteroever zijn voller, zachter, minder strak en gemakkelijker te drinken dan die van de Médoc. Dat betekent overigens niet dat zij eenvoudiger zijn: sommige wijnen van de châteaus in Saint-Emilion en Pomerol zijn duurder dan de premier Cru’s uit de Haut-Médoc.

Apellations
De Libournais heeft alleen districts-appellations en maakt vrijwel alleen rode wijnen. De appellations Saint-Emilion en Pomerol zijn de bekendste. De omliggende gebieden maken daarom nog geen mindere wijnen. Zij zijn alleen minder bekend en hebben vaak een goede prijs-kwaliteitsverhouding,. Veel wijnboeren uit Saint-Emilion en Pomerol hebben ook in de andere gebieden wijngaarden. De appellations zijn:

Saint-Emilion
Saint-Emilion en de satellieten van Saint-Emilion, onderverdeeld in de districhtsappellations:

AOC Saint-Emilion 45 hl/ha
AOC Saint Emilion Grand Cru: ± 200 châteaus 40 hl/ha
AOC Saint-Emilion Grand Cru Classé: 68 châteaus 40 hl/ha
Van deze châteaus zijn er 13 geklasseerd als Premier Cru Classé, de vier besten: Cheval Blanc en Ausone, sinds 1955, maar recenter ook Château Angelus en Château Pavie, sinds 2012 , zijn Premier Cru Classé ‘A’ en de andere 9 Premier Cru Classé ‘B’. Elke 10 jaar wordt de indeling geëvalueerd en eventueel bijgesteld. De Grand Cru Classé wijnen vermelden dit op het etiket.

Saint-Emilion is met 5522 hectare het grootste district van de Libournais en een van de grootste van de hele Bordeaux.

Een zo groot wijngebied kent vanzelfsprekend een grote variatie in zowel karakter als kwaliteit. In belangrijke mate wordt deze variëteit veroorzaakt door de verschillen in terroir en daardoor ook de verschillen in aangeplante druivenrassen. We kunnen 4 typen Saint-Emilion onderscheiden:

De wijnen van de heuvel en de hellingen, de tertre en les côtes. Deze wijnen zijn stevig en hebben tijd nodig. Na een lange rijping tonen zij een prachtige finesse
De wijnen van de voet van de hellingen die op het zuiden of op het westen liggen. Deze wijnen zijn iets minder stevig en iets lichter, maar zij bezitten een breed en verfijnd boeket. Na 10 à 15 jaar ouderen hebben zij evenwel de neiging uit te drogen.
De wijnen van het terras dat uit zand en klei bestaat. Dit terras gaat over in de glooiingen met kiezel, zoals door de Isle neergelegd. Deze wijnen zijn vlezig, krachtig en toch verfijnd zoals eveneens de beste Pomerols
In deze drie genoemde zones treffen wij de Cru Classés aan.

De wijnen van de zandgronden en van de recenter neergelegde kiezelbodems in het dal van de Dordogne. Deze wijnen hebben een mooi boeket, zijn soepel en kunnen al jeugdig worden gedronken. Zij hebben op een enkele uitzondering na de generieke herkomstbenaming AOC Saint-Emilion.:.
De satellieten van Saint-Emilion hebben een eigen appellation:

Lussac-Saint-emilion : 1437 hectare
Montagne-Saint-Emilion: 1590 hectare
Puisseguin-Saint-Emilion: 740 hectare
Saint-Georges-Saint-Emilion: 187 hectare
De gemiddelde kwaliteit van deze appellations is uitstekend en is vergelijkbaar met algemene AOC Saint-Emilion.

Pomerol en Lalande de Pomerol
Pomerol is met 747 hectare veel kleiner dan Saint-Emilion, maar minstens zo beroemd. Een plateau van 35 meter hoog is de kern van het gebied. De bodem bevat veel klei, kiezel en ijzer.

De exploitaties in Pomerol zijn klein: Château de Sales is met 47,5 ha. een gigant. Château Gazin en Château Nenin zijn met 24 en 25 ha. ook groot. Château Petrus telt 11,4, L’Evangile 14,8, Trotanoy 7,2, Vieux-Château-Certan 13,5 hectaren en La Conseillante 12 hectaren. De meeste zijn kleiner.

Driekwart van de aanplant bestaat uit Merlot-druiven. De kostbaarste wijn van de Bordeauxstreek komt hier vandaan: Château Petrus. Deze wijn bestaat vrijwel geheel uit Merlot. In het westen liggen de satellieten (kleine gebieden met dezelfde eisen) van Pomerol: Lalande en Néac. De wijnen van dit gebied hebben vrijwel altijd de AOC Lalande de Pomerol.

Pomerol kent geen classificatie. Het zou trouwens moeilijk zijn om er een te maken, want er zijn geen langjarige verkoopcijfers die als uitgangspunt zouden kunnen dienen; de châteaus zijn vaak familiebezit, met komende en gaande eigenaren. Zij weerspiegelen ook niet de bodemverschillen met overgangen van kiezel naar kiezelige klei, naar klei met kiezel of van zanderige kiezel naar kiezelig zand. Toch lopen de meningen over Pomerol eredivisie niet ver uiteen:

Château Petrus mocht zich jarenlang onbetwist nummer één noemen. Trotanoy was een mogelijk tweede, al wordt dat betwist door Vieux Château Certan. Toen kwam Le Pin, de zelfs voor Pomerolbegrippen kleine (nog geen 3 ha.) bezitting van de Belgische familie Thienpont, tevens eigenaar van het hierboven genoemde Vieux Château Certan . Inmiddels is Le Pin een ultra-wijn, die van alles veel heeft, inclusief charme ( en natuurlijk zeldzaamheid) Dit komt terug in prijzen die zelfs hoger zijn dan die van Petrus.

Côtes de Bordeaux
Côtes de Bordeaux is een verzamelnaam voor een groep wijnen, een groep appellations van de hellingen op de rechteroever van de Garonne, de Gironde en de Dordogne. Uit een oogpunt van natuurschoon zijn dit de lieflijkste districten van Bordeaux. Het zijn aardige gebieden om te bezoeken. Zij zijn stuk voor stuk niet zo groot,, maar samen beslaan zij meer dan 15.500 hectare. Tot de jaren ’80 van de vorige eeuw kwam er vooral bulkwijn vandaan, maar sinds die tijd is er flink geïnvesteerd in kwaliteitsverbetering. Inmiddels zijn er een aantal eigen appellations:

Fronsac en Canon-Fronsac
De Isle en haar vallei vormen de grens tussen Pomerol en Fronsac. Er zijn grote verschillen tussen deze twee districten: het landschap van Pomerol is zacht glooiend, terwijl Fronsac een wirwar is van kleine heuvels en valleien. Tot ca. de jaren ’80 was dit een van de meest vergeten streken in Bordeaux, in het niet vallend bij de grote buren, St.Emilion en Pomerol . Maar ook hier kwamen geldschieters en tophandelaren, die zich serieus met dit gebied bezig gingen houden, met als gevolg dat de beste wijnen uit de Fronsadais nu tot de populairste en meest gewilde van de Bordeaux worden gerekend. Net als in St.Emilion en Pomerol is Merlot de belangrijkste variëteit. Sommige producenten als Haut-Lariveau en du Pavillon gebruiken uitsluitend Merlot, maar de meeste voegen liever wat Cabernet Franc en Cabernet Sauvignon toe. Sommige châteaux gebruiken zelfs een hoog percentage Cabernet Sauvignon, waardoor de wijn meer tannine en structuur krijgt. Beste producenten: De la Rivière, Cassagne-Haut-Canon, Mazeris-Bellevue, Dalem, Fontenil, de la Dauphine

Canon Fronsac
Omvat 294 hectare en is een subdistrict in het zuiden van Fronsac. Het is hier nog heuvelachtiger. De ondergrond bevat veel kalk onder een dunne laag van klei en zand.De wijnen van Fronsac en Canon-Fronsac zijn rood en lijken op elkaar, maar gemiddeld is de kwaliteit van Canon-Fronsac wat hoger. Ook hier zijn Merlot en Cabernet Franc de belangrijkste druiven.

Beste producenten: Canon, Canon de Brem, Grand-Renouil, Haut-Mazeris, du Pavillon.

Bordeaux Côtes de Francs en Côtes de Castillon
Aan de oostelijke kant van Saint-Emilion liggen Côtes de Francs en Côtes de Castillon. Côtes de Franc (534 ha. ) ligt ten noorden van Côtes de Castillon (3040 ha.)

Côtes de Castillon is een van de jongste appellations van Bordeaux, en zijn wijn wint aan status. Tot 1989 werd hij geproduceerd onder de naam Bordeaux Supérieur Côtes de Castillon. Nog eerder, tot de jaren ’20 van de vorige eeuw werd hij zelfs ‘St-Emilionais’ genoemd of ‘près St-Emilion’. De op 100 meter hoogte gelegen wijngaarden strekken zich namelijk uit langs de oostgrens van St-Emilion. De omringende heuvels zorgen voor een mild klimaat en de druivenstokken zijn voornamelijk op het zuidwesten gericht, in de richting van de Dordogne. Het is een tamelijk groot gebied met een productie die ongeveer de helft bedraagt van die van St.Emilion. Net als in St-Emilion wordt hier alleen rode wijn gemaakt, van met name de Merlot. De wijn kan heel zacht en soepel zijn, maar er wordt ook een iets strengere stijl geproduceerd. Die bezit meer structuur, meer kracht en vraagt meer tijd op de fles. De zachtere soorten kunnen in hun jonge jaren al heel toegankelijk; de strenge moeten rijpen. Wijn van de beste châteaus uit warme jaren kunnen zes tot acht jaar worden opgelegd. De beste châteaus zijn: Ch. Poupille, Belcier, Cantegrive, Cap de Faugères,Côte Montpezat, Lapeyronie, Robin.

Côtes de Francs
Een mooi gebiedje ten noorden van Côtes de Castillon is het volgen waard.Het maakt enkele heel goed gemaakte rode wijnen, maar heeft een beperkte productie van witte wijnen (6 hectaren) . Het waren de Thienponts – Van Vieux Château Certan in Pomerol – die vroeg in de jaren ’80 het potentieel van deze wijn inzagen. Zij maken onder andere Puygueraud en Les Charmes-Godard, de twee topwijnen van de streek. Sinds het pionierswerk van deze familie zijn meer producenten op de rechteroever in het gebied aan de slag gegaan. Momenteel wordt er zeer goede wijn gemaakt, bijvoorbeeld door Château de Francs en La Prade.

Côtes de Bourg
Omvat 3941 hectare en maakt vooral rode wijnen. Merlot is het belangrijkste ras, daarnaast staat er veel Malbec. De wijnen zijn vol van smaak en zachter dan veel andere Bordeauxwijnen. De kwaliteit van de wijnen wordt momenteel beter. Er bestaan weinig grote domeinen in dit district. De meeste zijn kleine familiebedrijven. Coöperaties spelen een belangrijke rol: de vier grootste (Gauriac, Lansac, Pugnac en Tauriac) nemen een kwart van de totale productie voor hun rekening. De onbetwiste ster is Roc des Cambes, maar er zijn de laatste tijd wijnmakers uit andere Bordeaux-districten, die hier plekjes zoeken met de beste bodem en een gunstig microklimaat. Een district om in de gaten te houden.

Blaye
Blaye heeft 3 appellations. Rode wijnen zijn veruit het belangrijkst en zij zijn vergelijkbaar met die van Bourg. Daarnaast produceert dit gebied ook witte wijn, meer dan Côtes de Bourg. De 3 AOC’s van Blaye zijn:

AOC Premières Côtes de Blaye
5950 hectare, voornamelijk rood, 90 %. Merlot en Cabernet Sauvignon

Voor wit: Sauvignon blanc, Semillon, Muscadelle

AOC Blaye
67 hectare: voornamelijk wit. Groot aantal druivensoorten is toegestaan

AOC Côtes de Blaye
41 hectare. Ook deze is volledig wit: Moet sinds 1995 minstens 60 % Colombard bevatten Het wettelijk oogstmaximum is 50 hl/ha. voor rode wijnen en 60 hl/ ha voor witte wijnen.

Bronnen
Klosse e.a. Aan de slag met wijn, J.Robinson & Hugh Johnson Wijnatlas, Hubrecht Duijker & Michael Broadbent Bordeaux, wijnatlas & encyclopedie